ရာဇဓိရာဇ္ အေရးေတာ္ပုံက်မ္း
https://my.pcloud.com/publink/show?code=XZmxnwZxabh1giJ7GkgrPyAY8hxYmVy9QXV
ဗိုလ္တစ္ေထာင္ေစတီ
ဗိုလ္တစ္ေထာင္ေစတီ
ဗိုလ္တစ္ေထာင္ေစတီေတာ္ သည္ ျမန္မာနိုင္ငံ၊ ရန္ကုန္တိုင္းေဒသႀကီး၊ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕တြင္ တည္ရွိေသာ ေစတီတစ္ဆူ ျဖစ္သည္။
အမည္ရင္းျမစ္
ဗိုလ္တစ္ေထာင္ေစတီေတာ္အား ေရွးယခင္က မြန္ဘာသာျဖင့္ က်ိဳက္ေဒးအပ္ေစတီ= က်ာ္ဒဵုအပ္ ဟု ေခၚတြင္ခဲ့ေၾကာင္း မွတ္တမ္းမ်ား ရွိ၏။ မြန္ဘာသာအရ က်ိဳက္=ဘုရား၊ ေဒး=ကုန္း၊ အဲ့(အပ္)=သာခ်င္းသီ၊ ဟု အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုရမည္ ျဖစ္၏။ အတိအက် ဖြင့္ဆိုရလ်င္ “သာယာေသာ သီခ်င္းကို သီဆိုတတ္သူတို႔ ေနဘူးေသာအရပ္” ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ “သာခ်င္းသီ ေစတီ”ဟု ေခၚတြင္ရမည္ ျဖစ္သည္။
ဘုရားသမိုင္း
သိဂၤဳတၱရကုန္းေတာ္ရွိ ေရႊတိဂုံေစတီေတာ္ႀကီး၏ အေရွ႕ေတာင္ယြန္းယြန္း၊ တာတစ္ေထာင္အကြာ တြင္ရွိေသာ ျမစ္ဆိပ္အနီး၌ မဟာသစၥေသနာပတိ အမတ္သူရဲေကာင္း၏ ဆရာျဖစ္ေသာ ေက်ာင္းကုန္းရဟန္းေတာ္မွ ႀကီးၾကပ္တည္ေတာ္မူသည့္ ဘုရားမွာ မူလက က်ိဳက္ေဒးအပ္ ဟူေသာဘြဲ႕မည္မွ ယခု ဗိုလ္တေထာင္ ဆံေတာ္ဦးေစတီဟူသည့္ ဘြဲ႕မည္ႏွင့္ ထင္ရွားလၽွက္ရွိသည္ဟု သမိုင္းအဆို ရွိသည္။
က်ိဳက္ေဒးအပ္ ဘြဲ႕မည္ရွိေသာ ဗိုလ္တေထာင္ ဆံေတာ္ဦးေစတီ၏ သမိုင္းေၾကာင္းကို ေလ့လာလၽွင္ ဤထူးျမတ္သည့္ ေနရာ၌ ဘုရားရွင္၏ ဆံေတာ္၊ ဓာတ္ေတာ္မ်ားအား အႀကိမ္ႀကိမ္ ဌာပနာျပဳလၽွက္ သုံးႀကိမ္တိုင္ တည္ထားေတာ္မူေသာ ေစတီျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။
(က) ထိုစဥ္က ကုန္သည္ညီေနာင္ျဖစ္သည့္ တဖုႆ ႏွင့္ ဘလႅိက တို႔သည္ ဗုဒၶျမတ္စြာ၏ ဆံေတာ္ျမတ္တို႔အား ဥကၠလာပ ဆိပ္ကမ္းက ႀကိဳဆိုပင့္ေဆာင္လ်က္ (၇)လတိုင္ မင္းႏွင့္ ျပည္သူအေပါင္းတို႔မွ ပူေဇာ္ပြဲႀကီး က်င္းပခဲ့ရာ ရတနာ မ႑ပ္ ေနရာအား ေရြးခ်ယ္သတ္မွတ္ကာ “က်ိဳက္ပါ” ဘြဲ႕မည္ျဖင့္ ေစတီတစ္ဆူ တည္ထားခဲ့၏။ ဤေစတီကား ေနာင္တြင္ ဗိုလ္တေထာင္ က်ိဳက္ေဒးအပ္ဆံေတာ္ဦး ေစတီတြင္၏။ ထိုသို႔ ဘုရားရွင္ထံမွ ဦးစြာရရွိခဲ့သည္ ဌာပနာျပဳ တည္ထားျခင္းေၾကာင့္ ဆံေတာ္ဦး ေစတီအျဖစ္ ယေန႔တိုင္ ေခၚတြင္ ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
(ခ)ဆံေတာ္ဦးေစတီ ဒုယတိအႀကိမ္ တည္ထားပုံမွာ က်ိဳကၠဆံ ေစတီေတာ္ျမတ္ႀကီးအား တည္ထားကိုးကြယ္ခဲ့သည့္ သမိုင္းေၾကာင္းႏွင့္ ဆက္စပ္ေနေၾကာင္း အမွတ္အသားမ်ား ေတြ႕ရ၏။ ဗုဒၶျမတ္စြာသည္ ရဟႏၲာျမတ္ ႏွစ္ေထာင္ၿခံရံလ်က္ သုဝဏၰဘုမၼိ (သထုံ) သို႔ ေဒသစာရီႂကြခ်ီစဥ္ ႀတိဝဂၤကၽြန္းမွ ရေသ့ေခါက္ အပါအဝင္ အႀကီးအမွူးရေသ့မ်ားအား ဆံေတာ္ျမတ္ မ်ား ေပးသနားခဲ့၏။ ထို႔ေၾကာင့္ သုဝဏၰ(သထုံ) ျပည့္ရွင္ သီရိဓမၼာေသာက တိႆဓမၼသီဟရာဇာမင္းသည္ ကိုးကြယ္ရန္လို႔ငွာ ဘုရားရွင္အား ဆံေတာ္ျမတ္ ေပးသနားရန္ ေတာင္းပန္ေလၽွာက္ထား၏။ ဘုရားရွင္က အခ်ိန္မက်ေသး သျဖင့္ “ဘုရားရွင္ ပရိနိဗၺာန္စံေတာ္မူလၽွင္ စႏၵကူးနံ႔သာပုံအတြင္းမွ သုံးဆယ့္သုံးဆူ ေသာ သြားေတာ္ျမတ္ဓာတ္တို႔အား အရွင္ဂဝံပတိ ရဟႏၲာအရွင္ျမတ္ မွ ပင့္ေဆာင္လ်က္ ေပးလိမ့္မည္ဟု မိန႔္ခဲ့၏။ ျပည့္ရွင္မင္းသည္ ဘုရားရွင္အား ဒုတိယအႀကိမ္ ေတာင္းျပန္၏။ အရွင္ဘုရား တပည့္ေတာ္သည္ သခၤါရတရားအရ ေသေဘးႏွင့္ၾကဳံနိုင္သျဖင့္ ပူေဇာ္နိုင္ရန္ ဆံေတာ္ျမတ္အား ေပးသနားပါ”၊ ထိုအခါ ဘုရားရွင္က ဤအခ်ိန္သည္ ခ်ီးျမႇင့္ရန္ အခ်ိန္တန္ၿပီဟု ဆုံးျဖတ္သျဖင့္ သုဝဏၰဘုမၼိ(သထုံ) ျပည့္ရွင္မင္းအား ဆံေတာ္ျမတ္ႏွစ္ဆူ ေပးသနားေတာ္မူ၏။ သိရီမာေသာကတိႆဓမၼသီဟရာဇာမင္းသည္ မိမိရရွိ သည့္ ဆံေတာ္ျမတ္ႏွစ္ဆူအနက္ တစ္ဆူအား သဂၤနိတ္ေတာင္ (ေခၚ) ျမသပိတ္ေတာင္ေပၚရွိ ျမသပိတ္ေစတီေတာ္၏ ေျမာက္ဘက္၌ ေစတီတည္ထားေတာ္မူ၏။
က်န္ရွိသည့္ ဆံေတာ္ျမတ္ တစ္ဆူအား သူရေသန အမတ္ႀကီးအား အပ္ႏွင္းလ်က္ သင့္ေလ်ာ္သည့္ ေနရာတြင္ ေစတီတည္ထားေစ၏။ သူရေသန အမတ္ႀကီးသည္ သိဂၤဳတၱရကုန္းေတာ္ေရႊတိဂုံေစတီေတာ္ႀကီး ၏ အေရွ႕ေတာင္ ေထာင့္တာ တစ္ေထာင္ခန႔္အကြာ၌ တည္ရွိေသာ မူလက တဖုႆ ႏွင့္ ဘလႅိက ကုန္သည္ညီေနာင္တို႔ ပင့္ေဆာင္လာသည့္ ဆံေတာ္ (၈)ဆူေခတၱကိန္းဝပ္စံပါယ္ အပူေဇာ္ခံ ေတာ္မူရာ ေနရာေတာ္ျမတ္၌ တစ္ဆူဌာပနာလ်က္ တည္ထားခဲ့ ေသာ က်ိဳက္ပါေစတီ (ေခၚ) ဗိုလ္တေထာင္ေစတီေတာ္၌ ဌာပနာျပဳလ်က္ မူလေစတီေတာ္ အားလည္း မြမ္းမံျပင္ဆင္ခဲ့၏။
(ဂ)တတိယ တည္ထားခဲ့သည္ကို ေလ့လာလၽွင္ သမိုင္းစဥ္အရ သီဟဒီပမင္းႀကီး ၏ ေထာက္ပံ့ကူညီမွုအရ ရဟႏၲာရွစ္ပါး တို႔သည္ က်ိဳကၠဆံေစတီေတာ္အား ဦးစြာတည္ထားၿပီးေနာက္ အမတ္သူရဲ ေကာင္း ဆယ္ဦးအား တစ္ဦးလၽွင္ ေစတီတစ္ဆူက် တည္ထားရန္ လမ္းညႊန္တာဝန္ေပးခ်က္အရ “မဟာသစၥ ေသနာပတိ အမတ္သူရဲေကာင္း” သည္ ဆရာျဖစ္သူ ေက်ာင္းကုန္း ရဟန္းေတာ္၏ ႀကီးၾကပ္မွုျဖင့္ မူလ က်ိဳက္ပါေစတီ ေခၚ ဗိုလ္တေထာင္ဆံေတာ္ဦး ေစတီေတာ္ျမတ္၌ပင္ ဆံေတာ္တစ္ဆူ ႏွင့္ ဓာတ္ေတာ္ျမတ္မ်ား ဌာပနာၿပီး ေစတီေတာ္ အားလည္း မြမ္းမံျပင္ဆင္ခဲ့သည္။ ေစတီေတာ္၏ ဘြဲ႕မည္ကိုလည္း က်ိဳက္ေဒးအပ္ ေစတီဟု ေခၚတြင္ျပန္၏။ ဤသို႔ျဖင့္ ဗိုလ္တေထာင္ က်ိဳက္ေဒးအပ္ ဆံေတာ္ဦး ေစတီေတာ္ႀကီးသည္ –
တဖုႆဌာပနာခဲ့သည့္ ပထမဆံေတာ္တစ္ဆူ
သူရေသနအမတ္ ဌာပနာခဲ့သည့္ ဒုတိယ ဆံေတာ္တစ္ဆူ
မဟာ မစၥေသနာပတိ အမတ္ ဌာပနာခဲ့သည့္ တတိယဆံေတာ္ တစ္ဆူ စသည္ျဖင့္ ေပါင္းဆံေတာ္ျမတ္ သုံးဆူ ႏွင့္ ဓာတ္ေတာ္ျမတ္မ်ား သုံးႀကိမ္တိုင္ ဌာပနာလ်က္ တည္ထားသည့္ သုံးဆူ ဆံေတာ္ဦးေစတီေတာ္ျမတ္ႀကီးျဖစ္ခဲ့သည္။
ဗိုလ္တေထာင္ ဆံေတာ္ဦးေစတီသည္ ဥကၠလာပမင္းႀကီး အမွူးျပဳလ်က္ တဖုႆ ႏွင့္ ဘလႅိက ကုန္သည္ညီေနာင္ တို႔မွ၎၊ သထုံျပည့္ရွင္ သီရိဓမၼာေသာကတိသဓမၼ သီဟရာဇာ မင္းျမတ္မွ၎၊ သံလ်င္မဏိဒီပကၽြန္း ေဘာဂေသနဘြဲ႕ သီဟဒီပမင္းတို႔၏ အေထာက္ အပံ့ျဖင့္ အႀကိမ္ႀကိမ္ တည္ထားေတာ္မူခဲ့႐ုံသာမက ေတာင္ငူ တပင္ေရႊထီးမင္း၊ စဥ့္ကူးမင္း၊ ဘိုးေတာ္ဘုရားလက္ထက္ ေရႊက်င္မင္းႀကီး၊ ဘႀကီးေတာ္ဘုရားလက္ထက္၌ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ဝန္ ဦးခိုင္ႏွင့္ ကုန္းေဘာင္မင္း အဆက္ဆက္တို႔မွ အဆက္ဆက္ ျပဳျပင္ မြမ္းမံခဲ့ၾက၏။
၁၉၄၃ ခုႏွစ္၊ ဒုတိယကမၻာစစ္အတြင္း ဗုံးဒဏ္ေၾကာင့္ ေစတီေတာ္ႀကီးမွာ ေျမခပ်က္စီးခဲ့ရ၏။ ၁၃၀၉ -ခု၊ ကဆုန္ လဆန္း ၁၂ ရက္၊ (၁-၅-၄၇) ခုႏွစ္ နံနက္ ၆နာရီ အခ်ိန္၌ ဗုံးက်ပ်က္စီးသည့္ အုတ္ပုံမ်ားအား ရွင္းလင္းမွု ျပဳၾကရာမွ မူလျပတိုက္ ဌာပနာအတြင္းမွ ဗုဒၶဆံေတာ္ျမတ္အား ဖူးေတြ႕ခြင့္ ၾကဳံခဲ့ရ၏။ ဗုဒၶဆံေတာ္ျမတ္အား ဂဝံေက်ာက္ေစတီ ၊ နံ႔သာေက်ာက္ ေစတီ၊ ေရႊေစတီတို႔ ႏွင့္ အထပ္ထပ္ရံလ်က္ သရိုးျဖင့္ ေခြလုံးကာ ေရႊခ်ပူေဇာ္ထား၏။ ဆံေတာ္ျမတ္ဌာပနာထားသည့္ ေက်ာက္ေစတီအား ယေန႔တိုင္ ဗိုလ္တေထာင္ က်ိဳက္ေဒးအပ္ ဆံေတာ္ဦးေစတီမွာ ဌာပနာတိုက္အဝင္ဝ၌ ဖူးေတြ႕နိုင္၏။ ထို႔အတူ ဆံေတာ္ျမတ္တို႔အား ဆံေတာ္တြင္း၌ အပူေဇာ္ခံလ်က္ ဥကၠ႒ႀကီး ဆာဦးသြင္ႏွင့္ အစိုးရမွ ဦးစီးၿပီး အသစ္တဖန္ ျပဳျပင္ခဲ့သည္။ ဗိုလ္တစ္ေထာင္ဘုရား ျပဳျပင္ခဲ့ ရာတြင္လည္း ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးႏု ႏွင့္ ၿမိဳ႕မ-ဦးသန္းႂကြယ္ တို႔သည္လည္း ပါဝင္ ဦးေဆာင္ ခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ နိုင္ငံေတာ္၏ ဦးေဆာင္လမ္းညႊန္မွု ျဖင့္ တည္ေဆာက္ေရးလုပ္ငန္းအား လုပ္ကိုင္ခဲ့သည္။
ဤဘက္ေခတ္တြင္ ဗိုလ္တေထာင္ ဆံေတာ္ဦး ေစတီေတာ္ သမိုင္းႏွင့္ ျမနန္းႏြယ္၏ သမိုင္းစဥ္သည္လည္း ယွဥ္လ်က္ ပါလာသည္ကို ေတြ႕ရသည္
ကိုးကား
↑ ဗိုလ္တစ္ေထာင္ေစတီေတာ္ မဟာသမိုင္းႀကီး (ဘုံပ်ံဆရာေတာ္ ဦးပညာသာမိ)
ေရႊတိဂုံ
ေရႊတိဂုံေစတီေတာ္
ေရႊတိဂုံ ေစတီေတာ္မွာ ၃၂၆ ေပ ျမင့္ၿပီး ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရွိ သိဂၤဳတၱရ ကုန္းေတာ္ေပၚတြင္ တည္ရွိသည္။ ေလးဆူဓာတ္ပုံ ေရႊတိဂုံဟုလည္း ေခၚတြင္သည္။ ေစတီအစ ေရႊတိဂုံက ဟုဆိုၾကသည္။
အမည္ေခၚတြင္ပုံ
ရန္ကုန္တိုင္းကို မြန္လူမ်ိဳးတို႔သည္ ဒဂုံတိုင္းဟု သမုတ္ခဲ့ၾကသည္။ ဒဂုံတိုင္းမွာ တည္ထားေသာ ဘုရားျဖစ္သည့္ အတြက္ေၾကာင့္ ဒဂုံတိုင္းကဘုရားဟု ေခၚေဝၚေျပာဆိုခဲ့ၾကသည္။ မြန္ဘာသာျဖင့္ က်ာ္ဒဂုင္ ဟုေရးသားၿပီး က်ိဳက္ဒဂုံဟုအသံထြက္ဆိုခဲ့ၾကသည္။ တတိယျမန္မာနိုင္ငံကို တည္ေထာင္ခဲ့ေသာ အေလာင္းမင္းတရားႀကီးလက္ထက္တြင္ မြန္တို႔ကို တိုက္ခိုက္ေအာင္ျမင္ၿပီးေနာက္ ဒဂုံကို ရန္ကုန္ဟု အမည္နာမ ေျပာင္းလည္ခဲ့သည္။ က်ိဳက္လဂုံကို က်ိဳက္ဒဂုံ ဟု ေခၚဆိုၾကသည္။
ေနာက္ပိုင္းတြင္ က်ိဳက္လဂုံ(သို႔) က်ိဳက္ဒဂုံသည္ ျမန္မာျပည္၏ မူပိုင္သေကၤတ အျဖစ္ေက်ာ္ၾကားလာခဲ့သည္။ မူပိုင္က်ိဳက္ဆိုေသာ စကားလုံးေနရာတြင္ ေရႊနိုင္ငံ (Golden land) ကို ကိုယ္စားျပဳေသာ ေရႊ ဆိုေသာ စကားလုံးျဖင့္ အစားထိုးခဲ့ၾကသည္။ ထို႔အတူ လဂုံ လိုလို ဒဂုံ လိုလို ျဖစ္ေနေသာစကားလုံးကိုလည္း တိဂုံ ျဖင့္ အတည္ျပဳေပးလိုက္ၾကသည္။ ထိုအခ်ိန္မွစ၍ က်ိဳက္လဂုံ သည္ ျမန္မာျပည္တြင္မွာ သာမက ကမၻာ့တဝွမ္းမွာ ေရႊတိဂုံ ဟူေသာ အမည္နာမျဖင့္ ေခၚေဝၚခဲ့ၾကသည္။
သမိုင္းေၾကာင္း
ကမၻာေပၚတြင္ဗုဒၶဘာသာ သည္ (ခရစ္ေတာ္မေပၚမီ ဘီစီ(၅၈၈) လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္း၂၆၀ဝ ေက်ာ္ မဟာသကၠရာဇ္(၁၀၃)ခု ကဆုန္လျပည့္ ဗုဒၶဟူးေန႔တြင္ စတင္ ပြင့္ထြန္း ေပၚေပါက္ခဲ့ပါသည္။ မဟာသကၠရာဇ္ (၁၀၃)ခု ဝါဆိုလျပည့္ စေနေန႔ ဘီစီ(၅၈၈)မွာ ဓမၼရတနာ စတင္ခဲ့သည္။ မဟာသကၠရာဇ္ (၁၀၃)ခု ဝါဆိုလျပည့္ေက်ာ္ ၂ ရက္ တနလၤာေန႔ ဘီစီ (၅၈၈) တြင္ သံဃာရတနာ စတင္ေပၚေပါက္ခဲ့ပါသည္။ ေဂါတမဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားသည္ ကမၻာေပၚတြင္ ဝိပႆနာ က်င့္စဥ္ကိုဘီစီ (၅၈၈) လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း၂၆၀ဝ-ေက်ာ္တြင္ပထမဆုံးေသာ စတင္ေတြ႕ရွိက်င့္ႀကံအားထုတ္ ခဲ့ သူျဖစ္သည္။ ျမတ္ဗုဒၶသည္ ဘုရားအျဖစ္ႏွင့္ (၄၅)ႏွစ္ေနၿပီး မဟာသကၠရာဇ္ ၁၄၈ ခု ကဆုန္လျပည့္ အဂၤါေန႔ ဘီစီ ၅၄၃ မွာ ပရိနိဗၺာန္ စံလြန္ေတာ္မူသည္။ ဗုဒၶအျဖစ္ ၄၅ ႏွစ္အတြင္း တာဝန္ႀကီး ၂ ရပ္ကို တစ္ေန႔လၽွင္ ၂၂ နာရီ မိနစ္ ၂၀ ခန႔္မၽွ ေနမအား ညမနား လူသား, သတၱဝါတို႔၏ ေကာင္းက်ိဳးကို ေမၽွာ္ကိုး၍ ထမ္းေဆာင္ေတာ္မူခဲ့သည္။ သဗၺညဳ ျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္ ေဗာဓိပင္ရင္း သတၱဌာန၌ (၇)ရက္စီ အလွည့္က်စံေတာ္မူၿပီး (၄၅)ရက္ သီတင္းသုံး ေနေတာ္မူ ခဲ့သည္။ ဤသို႔ ေနေတာ္မူ (၄)ရက္ျပည့္ေျမာက္ၿပီး ေနာက္ တစ္ေန႔၌ “ရာပဒတန္သတၱဟ” ျဖစ္သည့္ လင္းလြန္းပင္ရင္း၌ သီတင္းသုံး စံေတာ္မူစဥ္ကာလ။ ဗုဒၶဝင္ သမိုင္းကို ျပန္ၾကည့္လၽွင္ ေဂါတမဘုရားရွင္ လက္ထက္၌ ျမန္မာနိုင္ငံ တဖုႆႏွင့္ ဘလႅိက ကုန္သည္ညီေနာင္တို႔သည္ ထူးျခားစြာ ဘုရားရွင္အား ကမၻာေပၚတြင္ပထမဆုံး ဆြမ္းကပ္ရသူ ကမၻာေပၚတြင္ပထမဆုံး သရဏဂုံ တည္သူမ်ား ႏွင့္ ကမၻာေပၚတြင္ပထမဆုံးဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ား ျဖစ္ခဲ့၏။
ကုန္သည္ညီေနာင္
ဘီစီ (၅၈၈)၌ မြန္တို႔ဌာေန၊ ဥကၠလာပမင္းႀကီး၏ နိုင္ငံေတာ္တြင္ ပါဝင္ေသာ အသိဥၥနၿမိဳ႕၌ သုဝဏၰအမည္ရွိေသာ သူေဌးႀကီးတစ္ဦးရွိေလသည္။ ထိုသူေဌးႀကီးတြင္ တပုႆႏွင့္ ဘလႅိက ဟူေသာ သားႏွစ္ေယာက္ရွိသည္။ ၎တို႔သည္ ကုန္သည္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ၎ကုန္သည္ ညီေနာင္တို႔သည္ ကုန္မ်ားကို သေဘၤာျဖင့္ တင္ေဆာင္ကာ မဇၩိမေဒသသို႔ ကုန္ေရာင္းသြားၾကသည္။ မဇၩိမေဒသပင္လယ္ဆိပ္ကမ္းသို႔ ေရာက္ေသာအခါ သေဘၤာကို ဆိုက္ကပ္ေက်ာက္ခ်၍ ကုန္မ်ားကို လည္းအစီးေပါင္း (၅၀ဝ)ေပၚသို႔ တင္ေဆာင္ကာ မဇၩိမေဒသ၌ လွည့္လည္ေရာင္းခ်ၾကသည္။ တဖုႆ ဘလႅိက ကုန္သည္ညီေနာင္အဖြဲ႕သည္ ေဗာဓိပင္အနီးသို႔ ေရာက္ရွိ လာခဲ့ၾက၏။ ကုန္သည္တို႔ မဟာေဗာဓိပင္ အနီးသို႔ေရာက္ၿပီး တစ္ေန႔ သို႔မဟုတ္ တစ္ည၌ ႐ုကၡစိုးနတ္သည္ ကုန္သည္ညီေနာင္အား ကိုယ္ထင္ျပခဲ့၏။ ကုန္သည္ညီေနာင္တို႔သည္ ႐ုကၡစိုးနတ္အား ျမင္လၽွင္ အံ့ဩသြားၾက၏။ အသင္မည္သူနည္း ဟုေမး၏။
႐ုကၡစိုးနတ္က “အေမာင္တို႔ နားေထာင္ေလာ့ ကၽြန္ုပ္က တျခားမဟုတ္၊ ကၽြန္ုပ္သည္ ဟိုးဘဝက အေမာင္တို႔ႏွင့္ ေဆြမ်ိဳးေတာ္စပ္ခဲ့သူမ်ား ျဖစ္ၿပီး၊ ကၽြန္ုပ္သည္ ဟိုးေရွးဘဝက ေကာင္းမွုေကာင္းက်ိဳးမ်ား ျပဳခဲ့သူ ျဖစ္သျဖင့္ ယခုဘဝတြင္ ႐ုကၡစိုးနတ္ျဖစ္ခဲ့သည္။ အေမာင္တို႔ ယခု သင္တို႔ထံသို႔ ေရာက္ခဲ့သည္မွာ သင္တို႔ႏွင့္ကၽြန္ုပ္သည္ ယခင္ ဘဝေဆြမ်ိဳးေတာ္စပ္ဖူးသူ ျဖစ္သျဖင့္ သင္တို႔အား အက်ိဳးျပဳရန္ ဤသို႔ ကိုယ္ထင္ျပရျခင္းျဖစ္သည္ အေမာင္တို႔” ဟုေျပာသည္။ ကုန္သည္ညီေနာင္က “အသင္က မည္သို႔ အက်ိဳးျပဳဖို႔လာသနည္း”ဟု ႐ုကၡစိုးနတ္ကို ေမး၏။ ထိုအခါ ႐ုကၡစိုးနတ္က”နားေထာင္ေလာ့ အေမာင္တို႔ ကၽြန္ုပ္သင္တို႔အား အက်ိဳးျပဳသည္ဆိုသည္မွာ အျခားမဟုတ္ပါ။ ေျပာရလၽွင္ အေမာင္တို႔ ေရာက္ရွိေနသည့္ မဇၩိမေဒသတြင္ သုံးေလာကထြဋ္ထား ရွင္ေတာ္ျမတ္ဘုရားဟာ ပြင့္ေတာ္မူၿပီး လင္းလြန္းပင္ေျခရင္းမွာ သီတင္းသုံး စံေတာ္မူေနတာမို႔ အေမာင္တို႔ သြားေရာက္ ပူေဇာ္ေလာ့ တိုက္တြန္းလမ္းညႊန္လိုတယ္ အေမာင္တို႔”ဟုဆိုလၽွင္ တဖုႆႏွင့္ ဘလႅိက ကုန္သည္ညီေနာင္တို႔ အလြန္တရာ ဝမ္းေျမာက္ၾကည္ႏူးသြားၾက၏။ ခ်က္ျခင္းပင္ “ဒါဆို ကၽြန္ုပ္အား လမ္းညႊန္ျပပါ ႐ုကၡစိုးနတ္” ဟုေျပာ၏။ ထို႔ေနာက္ ႐ုကၡစိုးနတ္သည္ တဖုႆႏွင့္ ဘလႅိက ကုန္သည္ညီေနာင္တို႔အား ဘုရားရွင္ သီတင္း သုံးရာ လင္းလြန္းပင္အား လမ္းညႊန္ျပခဲ့၏။ သည္အခါ ကုန္သည္ ညီေနာင္တို႔သည္ သဒၵါပီတိအျပည့္ႏွင့္ ဘုရားရွင္ သီတင္းသုံးရာ လင္းလြန္းပင္ရင္းသို႔ သြားၾက၏။ ျမတ္စြာဘုရားရွင္အား မုန႔္ႂကြပ္ေၾကာ္၊ ပ်ားမုန႔္ထုပ္ တို႔ႏွင့္ ဘုရားရွင္အား လွူဒါန္းပူေဇာ္ျခင္းျပဳ၏။
ပထမဆုံး သရဏဂုံတည္သူ
ကုန္သည္ညီေနာင္တို႔ ျမတ္စြာဘုရားရွင္အား မုန႔္ႂကြပ္ ေၾကာ္၊ ပ်ားမုန႔္ထုပ္တို႔ႏွင့္ ပူေဇာ္သကၠာကျပဳ လွူဒါန္းခဲ့သည္။ ဘုရားရွင္မွ ဤသို႔ လွူဒါန္းပူေဇာ္ခဲ့သည့္အတြက္ ဗုဒၶံသရဏံ ဂစၧာမိ၊ ဓမၼံသရဏ ဂစၧာမိ ဟူသည့္ “ေဒြဝါစိက” သရဏံဂုံ တည္ခဲ့ကုန္၏။ ထိုစဥ္က ဘုရားရတနာ၊ တရားရတနာ တည္းဟူသည့္ ရတနာႏွစ္ပါးသည္သာ ေပၚထြန္းခဲ့ၿပီး၊ သံဃာရတနာသည္ ေပၚေပါက္ခဲ့ျခင္းမရွိေသးေပ။ ထို႔ေၾကာင့္ လူသူအမ်ားသည္ ရတနာႏွစ္ပါးအားသာ ဆည္းကပ္ပူေဇာ္ေနၾကကုန္၏။ ဗုဒၶဝင္သမိုင္းကို ျပန္ၾကည့္လၽွင္ ေဂါတမဘုရားရွင္ လက္ထက္၌ တဖုႆႏွင့္ ဘလႅိက ကုန္သည္ညီေနာင္တို႔သည္ ထူးျခားစြာ ဘုရားရွင္အား ပထမဆုံး ဆြမ္းကပ္ရသူႏွင့္ ပထမဆုံး သရဏဂုံ တည္သူမ်ား ျဖစ္ခဲ့၏။
ဆံေတာ္ရွစ္ဆူ
ဘုရားရွင္အား ပူေဇာ္ခြင့္၊ ဆြမ္းကပ္ခြင့္ရခဲ့သည့္အတြက္ ပီတိျဖစ္ခဲ့ရသည္။ တဖုႆႏွင့္ ဘလ္ႅိက ကုန္သည္ညီေနာင္တို႔သည္ ဆြမ္းကပ္လွူပူေဇာ္ၿပီးလၽွင္ “အရွင္ဘုရား၊ တပည့္ေတာ္တို႔ အရွင္ျမတ္ဘုရားအား ထာဝရကိုးကြယ္ဆည္းကပ္ပူေဇာ္နိုင္ရန္ ဘုရားရွင္ကိုယ္စား ပူေဇာ္ရာ တစ္ခုအား ေပးသနားေတာ္ မူပါဘုရား” ဟုေလၽွာက္ထား ေလ၏။ “ေကာင္းၿပီးခ်စ္သားတို႔” မိန႔္ေတာ္မူၿပီး သကာလ ဦးေခါင္းေတာ္အား သုံးသပ္ၿပီး ဆံေတာ္ျမတ္ (၈)ဆူအား ကုန္သည္ညီေနာင္တို႔ အားေပးသနားေတာ္မူရာ တဖုႆႏွင့္ ဘလႅိက ကုန္သည္ ညီေနာင္တို႔သည္ ဝမ္းေျမာက္ပီတိ အျပည့္ႏွင့္ ဗုဒၶဘုရားရွင္၏ ဆံေတာ္(၈)ဆူအား သေဘၤာႏွင့္ပင့္ေဆာင္ကာ ဥကၠလာပတိုင္းျပည္ သို႔ ျပန္ခဲ့၏။ တဖုႆႏွင့္ ဘလႅိက ကုန္သည္ညီေနာင္တို႔ ဘုရားရွင္၏ ဆံေတာ္(၈)ဆူအား ပင့္ေဆာင္ကာ ဥကၠလာပတိုင္းျပည္သို႔ ျပန္လာလၽွင္ ဥကၠလာပတိုင္း၏ ျပည့္ရွင္မင္းျမတ္ ဥကၠလာပမင္းႀကီး ႏွင့္တကြ ျပည္သူတို႔က ေသာင္းေသာင္းဖ်ဖ်ႀကိဳဆိုကာ ဖူးေမၽွာ္ ၾကည္ညိဳၾက၏။
ထို႔အတူ ဆံေတာ္(၄)ဆူအား ေစတီေတာ္အျဖစ္ တည္ထား ကိုးကြယ္ရန္ ဆုံးျဖတ္ၾက၏။ ေစတီေတာ္အား သိဂၤဳတၱရကုန္းေတာ္ ၌ တည္ထားကိုးကြယ္ရန္ မင္းႏွင့္ျပည္သူတို႔က ဆုံးျဖတ္ၿပီး သိဂၤဳတၱရ ကုန္းေတာ္သို႔ ပင့္ေဆာင္ခဲ့၏။ သိဂၤဳတၱရကုန္းေတာ္ သို႔ေရာက္လၽွင္ ဗုဒၻဳရားရွင္၏ ဆံေတာ္(၄)ဆူအား ႀကီးက်ယ္ခန္းနားသည့္ စံေက်ာင္း၊ မ႑ာပ္ႀကီး ေဆာက္လုပ္၍ပူေဇာ္ခဲ့သည္။ ယင္းစံေက်ာင္း မ႑ာပ္ေနရာ၌ အထိမ္းအမွတ္ေစတီတစ္ဆူ တည္ထားခဲ့ၾက၏။ ထိုေစတီသည္ ေနာင္ေတာ္ႀကီးေစတီဟု အမည္တြင္၏။
ေစတီေတာ္ႀကီး၌ ဘုရား ၄-ဆူ၏ ဓာတ္ေတာ္ျမတ္ေလးဆူကို ဌာပနာထားသည္ဟု အဆိုရွိသည္။ ဗုဒၶျမတ္စြာတို႔၏ ဆံေတာ္ျမတ္၊ ဓာတ္ေတာ္ျမတ္တို႔အား ရန္သူတို႔ အလြယ္တကူ မဖ်က္ဆီးနိုင္ရန္အတြက္ နတ္တို႔သည္ ဌာပနာ တိုက္ထည့္သြင္းတည္ရန္ ႀကံရြယ္ၿပီး သိဂၤဳတၱရကုန္းေတာ္ အလယ္တည့္တည့္၌ ေဇာက္ ၄၀၄ေတာင္၊ အနံ ၄၄ ေတာင္ရွိသည့္ ဥမင္လိုဏ္ေခါင္းတစ္ခုတူးခဲ့၏။ ထိုဥမင္လိုဏ္ေခါင္းအတြင္း၌ဆူးေလနတ္ႀကီးထံမွ ရရွိေသာ ကကုႆန္ျမတ္စြာဘုရားရွင္၏ ေတာင္ေဝွးေတာ္
ေရာဟဏီမည္ေသာ ဗိုလ္တေထာင္နတ္ႀကီးထံမွ ရရွိသည့္ ေကာဂမန ျမတ္စြာဘုရားရွင္၏ ေရစစ္ေတာ္
ဒကၡိဏ မည္ေသာ သကၤန္းကၽြန္း က်ိဳကၠဆံ နတ္ႀကီးထံမွ ရရွိသည့္ ကႆပျမတ္စြာဘုရားရွင္၏ ေရသႏုပ္သကၤန္းေတာ္ျမတ္
တဖုႆႏွင့္ ဘလႅိက ညီေနာင္တို႔ထံမွ ရရွိေသာ ေဂါတမျမတ္စြာဘုရားရွင္၏ ဆံေတာ္ျမတ္(၄)ဆူအား မဟာသကၠရာဇ္ ၁၀၃-ခုႏွစ္၊ တေပါင္း လျပည့္ေန႔၌ ေက်ာက္ဖ်ာအခင္းအကာမ်ား ျပဳလုပ္၍ ဌာပနာတိုက္ ထည့္သြင္းေတာ္မူခဲ့သည္။ ထိုဆံေတာ္ဓာတ္တို႔ကို ‘အၿမိႆရ’ မည္ေသာ ေမွာ္ဘီနတ္ႀကီးက ေစာင့္ရသည္ဟု ေမာ္ေဓာ ရာဇာဝင္သမိုင္းႏွင့္ ေရႊတိဂုံသမိုင္း၊ အျခား ပညာရွိတို႔ကဆိုၾကသည္။ ထို႔ေနာက္ ေက်ာက္ဖ်ာတိုက္၏ အထက္ ၌ ေက်ာက္ဖ်ာတင္၍ ဌာပနာတိုက္အား ပိတ္ခဲ့၏။
သာသနာအစေရႊတိဂုံက
ဥကၠလာပမင္းႀကီးႏွင့္ ျပည္သူမ်ားပူးေပါင္း၍ ဌာပနာ တိုက္ ေက်ာက္ဖ်ာအထက္၌ ဉာဏ္ေတာ္(၄၄)ေတာင္ အျမင့္ရွိသည့္ ေစတီေတာ္ျမတ္တစ္ဆူအား တည္ထားကိုးကြယ္ခဲ့ၿပီး ထိုေစတီအား “တိဂုမၺေစတီေတာ္”ဘြဲ႕ခ်ီေမာ္ကြန္း ထိုးခဲ့၏။ ထို တိဂုမၺေစတီေတာ္သည္ ေဂါတမဘုရားရွင္၏ သာသနာေတာ္မွာ ကမၻာေျမျပင္တြင္ ပထမဦးဆုံးေစတီျဖစ္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ျမန္မာနိုင္ငံ၌ “သာသနာအစ ေရႊတိဂုံက”ဟု ကဗၺည္းထိုး ေမာ္ကြန္းတင္ခဲ့ၿပီ ျဖစ္သတည္း။
Crd>>
ေရႊတိဂုံသမိုင္းသစ္ (အရွင္အာဒိစၥရံသီ)
သန္းဝင္းလွိုင္ (၂ဝဝ၉ ခု၊ ေမလ). ၂၀ရာစု ျမန္မာ့သမိုင္း. ကံေကာ္ဝတ္ရည္ စာေပ.
၄.၀ ၄.၁ ျမတ္ဘုရားေရႊတိဂုံ. ၃၆၁၊ ျပည္လမ္း၊ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕: စာေပဗိမာန္.
Myanmar
Myanmar seven State
ျပည္ေထာင္စုတိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးမ်ား
ျမန္မာ့သမိုင္း
ကခ်င္ျပည္နယ္
ကယားျပည္နယ္
ကရင္ျပည္နယ္
ခ်င္းျပည္နယ္
ရခိုင္ျပည္နယ္
မြန္ျပည္နယ္
ရွမ္းျပည္နယ္
ပန္းဆယ္မ်ိဳး
ပန္းဆယ္မ်ိဳး
`ပန္း´ဟူေသာ ေဝါဟာရ၏ မူလဘူတ အရင္းအျမစ္မွာ `ပန္´ျဖစ္ေၾကာင္း စာေပပညာရွင္မ်ားက ေဖၚထုတ္ထားၾကသည္။ `ပန္´၏ အနက္အဓိပၸါယ္သည္ ဖန္တီးသည္။ ဖန္တီးခ်က္လက္ရာ၊ ဖန္တီးသူ ဟူ၍ သိရသည္။ အႏုပညာလက္ရာတစ္ခု ျဖစ္ေပၚလာရန္ ေတြးေတာႀကံစည္ရျခင္း က႑သည္ လုပ္ငန္းပိုင္းဆိုင္ရာ ပန္းအလုပ္ ျဖစ္သည္ ဟုဆိုပါသည္။ “ပန္း”ဟု ပညတ္ေခၚဆိုၾကသည္မွာ မြမ္းမံျခယ္လွယ္ စီမံရေသာ သုခုမအႏုပညာ ပါေသာ လုပ္ငန္းျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ သုခုမအႏုပညာကို တင္စား၍ ေခၚေၾကာင္း အခ်ိဳ႕ပညာရွိမ်ားက ယူဆၾကသည္။သုေတသီအခ်ိဳ႕က “ပန္”ဟု ေရွးကေခၚဆိုေသာစကားမွာ ပညာလုပ္ငန္း ဟု အဓိပၸါယ္ျဖစ္ေၾကာင္း တိဗက္ဘာသာ၊ တ႐ုတ္ဘာသာ၊ ခ်င္းဘာသာ စသည္တို႔ျဖင့္ ကိုးကားတင္ျပၾကသည္။
ပန္းဆယ္မ်ိဳး
ပန္းဆယ္မ်ိဳးဆိုသည္မွာ ျမန္မာ့သုခုမ အႏုပညာရပ္မ်ားျဖစ္သည့္
ပန္းပဲ
ပန္းထိမ္
ပန္းပု
ပန္းခ်ီ
ပန္းယြန္း
ပန္းပြတ္
ပန္းေတာ့
ပန္းတေမာ့
ပန္းရန္
ပန္းတဥ္း ကိုဆိုလိုသည္။
ဘုရားမတင္၊ နတ္မဝင္၊ လူတြင္ ဆယ္ပြင့္ပန္း(သို႔)ဘုရားမတင္၊ နတ္မဝင္၊ လူတြင္ ပန္းဆယ္မ်ိဳး ဟုလည္း ေခၚစမွတ္ျပဳသည္။
ရာေဇာဝါဒက်မ္းတြင္ ပဲ၊ ထိမ္၊ တဥ္း၊ ေတာ့၊ ရန္၊ ပု၊ ေမာ့၊ မွတ္ေလာ့ ပြတ္ခ်ီယြန္း ဟူ၍ ဖြဲ႕ဆိုထားသည္။
ပဲ = ပန္းပဲ(သံထည္ထုလုပ္ျခင္း အတတ္ပညာ)
ထိမ္ = ပန္းထိမ္(ေရႊေငြ စသည့္လက္ဝတ္တန္ဆာမွစ၍ အသုံးအေဆာင္ပစၥည္းအမ်ိဳးမ်ိးကို သြန္းထု ခတ္လုပ္သည့္ပညာ)
တဥ္း = ပန္းတဥ္း(ေၾကးထည္ ပုံစံအမ်ိဳးမ်ိဳး သြန္းလုပ္သည့္ပညာ)
ေတာ့ = ပန္းေတာ့(အဂၤေတ၊ သရြတ္ျဖင့္ ႐ုပ္လုံး ႐ုပ္ႂကြ အမႊမ္းတင္တန္ဆာ ျပဳလုပ္ေသာပညာ)
ရန္ = ပန္းရန္(အုတ္၊ အဂၤေတတို႔ျဖင့္ အေဆာက္အဦ တည္လုပ္သည့္ပညာ)
ပု = ပန္းပု(သစ္သား၊ ဆင္စြယ္၊ ဖေယာင္း စေသာဝတၱဳပစၥည္းမ်ားကို ႐ုပ္လုံး႐ုပ္ႂကြ ထြင္းထုသည့္ပညာ)
ေမာ့ = ပန္းတေမာ့(ေက်ာက္သားကို ထုဆစ္သည့္ပညာ)
ပြတ္ = ပန္းပြတ္(သစ္သား၊ ဆင္စြယ္ ပစၥည္းမ်ားကို လိုရာပုံစံအတိုင္း ေခ်ာမြတ္ေအာင္ ပြတ္ခံျပဳလုပ္သည့္ပညာ)
ခ်ီ = ပန္းခ်ီ(ေဆးေရး၊ ခဲေရး ႐ုပ္ပုံ ေရးျခယ္သည့္ပညာ)
ယြန္း = ပန္းယြန္း(သရိုးျဖင့္ ပန္းႏွင့္ ႐ုပ္ႂကြတင္၍ ျပဳလုပ္သည့္ပညာ။ ယြန္းထည္ပညာ၊ ပန္းထိုးယြန္း ဟုလည္းေခၚသည္။)
ပန္းဆယ္မ်ိဳးသည္ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမွုအႏုပညာတြင္ အဓိကအက်ဳံးဝင္ေသာ ပညာရပ္မ်ားျဖစ္သည္။ ပန္းဆယ္မ်ိဳးမွာ အႏုပညာ၏ ေလးနက္သိမ္ေမြ႕ၿပီး ခက္ခဲနက္နဲေသာ သေဘာကို ေဆာင္သည္။
ေပၚေပါက္လာျခင္း
ပန္းဆယ္မ်ိဳး ေပၚေပါက္လာခဲ့ေသာ အခ်ိန္ကာလကို အခ်ိဳ႕ပညာရွိမ်ား ခန႔္မွန္းခဲ့ၾကသည္မွာ ပုဂံျပည္ က်န္စစ္မင္းႀကီး လက္ထက္တြင္ ျဖစ္မည္ဟု ဆိုပါသည္။ ျမန္မာရာဇဝင္ႏွင့္ ေက်ာက္စာေဟာင္းမ်ားအရ ဆိုပါမူ အေနာ္ရထာမင္းေစာသာလၽွင္ ျမန္မာရာဇဝင္တြင္ ဘုန္းအႀကီးဆုံးဘုရင္ျဖစ္၍ အေနာ္ရထာမင္းလက္ထက္ကပင္ ပညာသည္မ်ား စုံလင္စြာ ရွိခဲ့သည္ဟုဆိုပါသည္။
တနည္းအားျဖင့္ ဆင္ျခင္သုံးသပ္ၾကည့္လၽွင္ အေနာ္ရထာမင္းလက္ထက္တြင္ ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ ေစတီပုထိုးမ်ားကိုသာ အမ်ားအျပားတည္ေဆာက္ခဲ့သည္။ က်န္စစ္သားလက္ထက္ ေရာက္လာေသာအခါ၌လည္း ဂူ၊ ေက်ာင္း၊ တန္ေဆာင္း၊ ျပာသာဒ္ အေဆာက္အဦမ်ားကို ဆက္လက္ေဆာက္လုပ္၍ အႏုပညာလုပ္ငန္းမ်ားကို အားေပးခ်ီးေျမႇာက္လာခဲ့ေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။ သထုံျပည္မွ မႏူဟာမင္းႏွင့္ အတူပါခဲ့ေသာ မြန္အႏုပညာသည္မ်ား၊ အိႏၵိယမွ လာေသာအႏုပညာရွင္မ်ားႏွင့္ ေရွးေဟာင္း ပ်ဴအဆက္အႏြယ္ အႏုပညာရွင္တို႔ စုံစုံလင္လင္ ထပ္ဆင့္ စုေပါင္း တီထြင္ခဲ့ၾကရာ ပန္းဆယ္မ်ိဳးဟု ေခၚေသာ အႏုပညာလုပ္ငန္းမ်ားသည္ ထိုေခတ္ထိုအခ်ိိန္တြင္ အၿပိဳင္အဆိုင္ တိုးတက္ေပါက္ပြားလာခဲ့သည္ဟု ယူဆရပါသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ျမန္မာ့သုခုမ အႏုပညာလုပ္ငန္းရပ္မ်ားသည္ ပုဂံေခတ္မွ စတင္တိုးတက္လာသည္ဟု အၾကမ္းအားျဖင့္ မွန္းဆသင့္ပါေသာ္လည္း ျမန္မာလူမ်ိဳးဟု ထင္ထင္ရွားရွားေပၚေပါက္မလာမီ ပ်ဴေခတ္ကပင္ ပိသုကာ အတတ္၊ ပန္းပု၊ ပန္းပဲ၊ ပန္းေတာ့၊ ပန္းတေမာ့ စေသာ အတတ္ပညာမ်ား ထြန္းကားခဲ့ေၾကာင္းကို သေရေခတၱရာၿမိဳ႕ေဟာင္းမွ တူးေဖၚရရွိခဲ့ေသာ ပ်ဴအရိုးအိုးမ်ား၊ ေက်ာက္ခ်ပ္႐ုပ္ပြားေတာ္ႀကီးမ်ား၊ ေက်ာက္အုတ္တို႔ျဖင့္ တည္ေဆာက္ခဲ့ေသာ ေဘာေဘာႀကီးဘုရား၊ ေလးမ်က္ႏွာဘုရား၊ ဘုရားမာ စေသာ ပုထိုးႀကီးမ်ားႏွင့္ ေရႊေငြတို႔ျဖင့္ ထုလုပ္ခဲ့ေသာ ႐ုပ္ထု႐ုပ္ပြားေတာ္မ်ား စသည့္ အႏုပညာရပ္မ်ားကို ေတြ႕ရွိရျခင္းျဖင့္ ပ်ဴေခတ္ကာလ အခ်ိန္ကပင္ ထိုအႏုပညာရပ္မ်ားရွိၿပီး ျဖစ္ေၾကာင္းသိရသည္။ သို႔ေသာ္ ပုဂံေခတ္သို႔ ေရာက္ခ်ိန္တြင္ ပိုမိုတိုးတက္ ႀကီးပြားလာသည္ဟု ယူဆသင့္ပါသည္။
ပုဂံေခတ္တြင္ မြန္လူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ အိႏၵိယတိုင္းသားမ်ား ပူးေပါင္းမိၾကေသာေၾကာင့္ မြန္ႏွင့္ အိႏၵိယယဥ္ေက်းမွုမ်ား ေရာႁပြမ္း စုံလင္လာသည္ဟု မွတ္ဖြယ္ရွိပါသည္။ အင္းဝေခတ္တြင္ အထူးတိုးတက္ခဲ့ေၾကာင္း လက္ဝဲသုႏၵရ ဦးျမတ္စံ၏ “သာဓိနပ်ိဳ႕”တြင္ ေတြ႕ရွိရပါသည္။
က်မ္းကိုး
↑ ရာမညကိုကိုနိုင္“ျမန္မာ့ရိုးရာပန္းပုပညာ”
↑ ဒဂုန္နတ္ရွင္“ျမန္မာ့ရိုးရာလုပ္ငန္း ဆယ္ပြင့္ပန္း”
ကယားျပည္နယ္
ကယားျပည္နယ္
ကယားျပည္နယ္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အေရွ႕ပိုင္းတြင္ တည္ရွိၿပီး ေျမာက္ဘက္တြင္ ရွမ္းျပည္နယ္ ၊ အေရွ႕ဘက္တြင္ ထိုင္းႏိုင္ငံ ၊ ေတာင္ဘက္ႏွင့္ အေနာက္ဘက္တြင္ ကရင္ျပည္နယ္တို႔ႏွင့္ ထိစပ္လ်က္ ရွိသည္။ ေျမာက္လတၱီက်ဳ ၁၈ ံ ၃၀’ ႏွင့္ ၁၉ ံ ၅၅’ ၾကား ၊ အေရွ႕ေလာင္ဂ်ီက်ဳ ၉၄ ံ ၄၀’ ႏွင့္ ၉၇ ံ ၉၃’ ၾကားတြင္ တည္ရွိသည္။
တည္ေနရာႏွင့္ အက်ယ္အဝန္း
ကယားျပည္နယ္သည္ ၄၅၃၀ စတုရန္းမိုင္က်ယ္ဝန္းၿပီး ျပည္နယ္ ၇ ခုတြင္ ဧရီယာအားျဖင့္ အငယ္ဆံုးလည္းျဖစ္သည္။ လူေနက်ဲပါးေသာ ေတာင္ေပၚေဒသျဖစ္သည္။ ရွမ္းျပည္နယ္၊ ကရင္ျပည္နယ္၊ ထိုင္းႏိုင္ငံတို႔ႏွင့္ နယ္နမိတ္ခ်င္း ထိစပ္လွ်က္ရွိသည္။ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ အဓိက လွ်စ္စစ္ဓာတ္အားေပးစက္ရံု ျဖစ္ေသာ ေလာပိတ ေရအားလွ်ပ္စစ္စက္ရုံ တည္ရွိသည္။
လူမ်ဳိး
ကယား၊ ယင္းေဘာ္၊ ယင္းတလဲ၊ မႏုမေနာ၊ ပရဲ၊ ေဂခို၊ ေဂဘား ႏွင့္ ပေဒါင္း(ေခၚ)ကယမ္း လူမ်ဳိးမ်ား ေနထိုင္သည္။ ကယားျပည္နယ္တြင္ ကယားလူမ်ဳိးမ်ား သာမက ရွမ္း၊ ပကူးကရင္၊ ပအို႕၀္ႏွင့္ ျမန္မာမ်ားပါ ေနထိုင္ၾကသည္။
အုပ္ခ်ဳပ္ေရး
အိမ္ေထာင္စုတြင္ ႀကီးစဥ္ငယ္လိုက္ ႐ိုေသေလးစားၿပီး ဖခင္ကို ႐ိုေသ၍ ၾသဇာခံယူသည့္ နည္းတူ ရပ္ရြာတြင္လည္း သက္ရြယ္ႀကီးသူ ေက်းရြာလူႀကီးတို႔၏ ၾသဇာကို နာခံတတ္သည္။ ရပ္ရြာတြင္လည္း လူထုမွ ေလးစားေသာ ေက်းရြာသက္ႀကီးရြယ္အိုမ်ားက စီမံခန္႔ခြဲ အုပ္ခ်ဳပ္မႈကို လိုက္နာသည္။ ယခုအခါတြင္ ျပည္နယ္ဦးစီးအဖြဲ႕ႏွင့္ ေက်းရြာၿမိဳ႕နယ္ အဆင့္ဆင့္ လံုျခံဳေရးႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္မႈေကာ္မီတီမ်ား ထားရွိသည္။ ဓေလ့ထံုးတမ္းမ်ားအရ လိုက္နာၾကသည္။
ရာသီဥတု
ၿမိဳ႕ေတာ္
ကယားျပည္နယ္၏ ၿမိဳ႕ေတာ္မွာ လြိဳင္ေကာ္ျဖစ္သည္။
ခရိုင္ရံုးစိုက္ရာၿမိဳ႕မ်ား
* လြိဳင္ေကာ္ခရိုင္ – လြိဳင္ေကာ္ၿမိဳ႕
* ေဘာ္လခဲခရိုင္ – ေဘာ္လခဲၿမိဳ႕
*
အျခား ၿမိဳ႕ရြာမ်ား
* ေဒါေညးခူ
* ဒီေမာဆိုး
* ဟိုဂ်စ္
* ဟိုယာ
* ဖားေဆာင္း
* ဖ႐ူးဆိုး
* ကန္နား
* ေကေကာ
* ၾကယ္ဖိုးႀကီး
* ေလာပိတ
* ေမာ္ခ်ီး
* မယ္ဆဲ့
* မယ္ဆည္နန္
* နန္မား
* နန္းမယ္ခံု
* ေငြေတာင္
* ရွားေတာ
* ရြာသစ္
စိတ္ဝင္စားဖြယ္ေနရာမ်ား
* ေတာင္ကြဲေစတီေတာ္
* ေလာပိတ ေရတံခြန္
* ဒီေမာဆိုးရွိ
စာေပ၊ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ ရိုးရာဓေလ့
ကိုးကြယ္မႈ
ဗုဒၶဘာသာ ကိုးကြယ္သူ၊ နတ္ကိုးကြယ္သူမ်ားႏွင့္ ခရစ္ယာန္ဘာသာ(ဘုရင္ဂ်ီ)၀င္မ်ား ရွိၾကသည္။ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တို႔အိမ္မ်ားတြင္ ဘုရားဆင္းတု႐ုပ္ပြားေတာ္မ်ား ထား႐ွိ ကိုးကြယ္သည္။ နတ္စင္ကို ရြာအျပင္တြင္ ထားေလ့ရွိၿပီး နတ္႐ုပ္မရွိဘဲ နတ္စင္သာရွိ္ၾကသည္။ ခရစ္ယာန္ဘုရားေက်ာင္းမ်ားလည္း ရွိသည္။ မိမိကိုးကြယ္ေသာ ဘာသာကို အထူးေလးစားၾကသည္။ မည္သည့္ဘာသာ၀င္ျဖစ္ေစ စုန္းနတ္ ကေ၀ ေမွာ္ပညာ စသည္တို႔ကို ယံုၾကည္ၾကသည္။
ဘာသာစကား၊စာေပ
လူမ်ဳိးႏြယ္အလိုက္ မိမိပိုင္ဘာသာစကားမ်ား ရွိေသာ္လည္း အနည္းငယ္မွ်သာ ကြဲလြဲသည္။ ရွမ္းဘာသာ စကားကိုမူ အမ်ားအားျဖင့္ နားလည္ေလၾကသည္။ ကိုယ္ပိုင္စာေပ မရွိေပ။ အခ်ဳိ႕လူမ်ဳိးႏြယ္တို႔တြင္ ေရာမအကၡရာျဖင့္ တီထြင္ထားေသာ စာေပရွိေသာ္လည္း အသံုးနည္းသည္။ ျမန္မာအကၡရာျဖင့္ ကယားစာေပတီထြင္ၿပီး ျပန္႔ပြားရန္ ေဆာင္ရြက္လွ်က္ ရွိသည္။
၀တ္စားဆင္ယင္မႈ
ကယားအမ်ဳိးသားတို႔က ဖ်င္ၾကမ္းေဘာင္းဘီတို/ရွည္ ခပ္ပြပြ အေပၚအက်ႌခပ္ၾကမ္းၾကမ္း၀တ္သည္။ အမ်ဳိးသမီးတို႔က ေခါင္းေပါင္းအနီ/အနက္ ေပါင္း၏။ ကိုယ္တြင္ ရင္စည္းဖုံး သင္တိုင္း၀တ္ဆင္ၿပီး အေပၚမွ ျခံဳထည္ရွည္ႏွင့္ ခါးစည္းႀကိဳးအနီ ခ်ည္ေႏွာင္ၿပီး ေရွ႕သို႔ခ်ထားေလ့ရွိသည္။
ေဂခို၊ ေဂဘား အမ်ဳိးသားတို႔က ဖ်င္စေဘာင္းဘီတိုႏွင့္ အက်ႌျဖဴ ရင္ခြဲ ၀တ္ဆင္သည္။ အမ်ဳိးသမီးတို႔ကမူ ဂ်ပ္ခုတ္ထမီ ႏွင့္ အက်ႌမ်ားကို ၀တ္ဆင္သည္။
ပေဒါင္(ေခၚ)ကယမ္း အမ်ဳိးသားတို႔မွာ ေဘာင္းဘီပြႏွင့္ အေပၚအက်ႌ ၀တ္ဆင္ၿပီး အမ်ဳိးသမီးမ်ားက အတြင္းခံအက်ႌ လက္စက ရင္ညြန္႔အထိ ဟိုက္ခြဲထားၿပီး ေပါင္လည္ထိ ရွည္ေသာ သင္တိုင္း ျဖစ္သည္။ အေပၚမွ တိုက္ပံုအက်ႌအနက္ကို ထပ္၀တ္ဆင္သည္။
ပရဲအမ်ဳိးသားမ်ားက အက်ႌ လက္တို အျဖဴခံေပၚတြင္ အနီစင္း စိပ္စိပ္ႏွင့္ ေဘာင္းဘီတို အနီခံအစင္း ဒူးဆစ္သာသာထိ ၀တ္ဆင္သည္။ အမ်ဳိးသမီးတို႔ကမူ အက်ႌ အျဖဴခံအနီစင္း လက္စက အၿမိတ္ႏွင့္၀တ္၍ ထမီကို အနက္ခံ အနီကန္႔လန္႔စင္း ဒူးဆစ္သာသာထိ ၀တ္ဆင္သည္။
ယင္းေဘာ္ အမ်ဳိးသားမ်ားက ေဘာင္းဘီတို ႏွင့္ အက်ႌလက္စက ၀တ္၍ အမ်ဳိးသမီးတို႔က ထမီအနက္တို႔ကို ဒူးဆစ္အထိ ၀တ္ဆင္ၿပီး အက်ႌမွာ လက္စကလည္ဟိုက္ ျဖစ္၏။ အတြင္းတြင္ သင္တိုင္းတစကို လည္ပင္းႏွင့္ ပခံုးသိုင္း၍ ခါးပတ္ႀကိဳးတစ္ခုႏွင့္ ရစ္ပတ္ထားသည္။ အေပၚမွ ျခံဳသင္တိုင္း လႊမ္းသည္။
ယင္းတလဲ အမ်ဳိးသားမ်ားမွာ ေဘာင္းဘီအျဖဴ အနီစကြပ္ေသာ အက်ႌအျဖဴ၀တ္၍ အမ်ဳိးသမီးက အျဖဴေရာင္အက်ႌ၊ အနီေရာင္ကြက္က်ား ထမီ၀တ္ဆင္သည္။(မွတ္ခ်က္။ ။အမ်ဳိးသားမ်ားမွာ အမ်ားျဖင့္ ေခါင္းေပါင္း ေပါင္းထားေလ့ရွိၿပီး အမ်ဳိးသမီးမ်ားကလည္း ေငြျပားပုတီးေစ့၊ ပန္းစည္းႀကိဳးတို႔ကို လည္တြင္ ၀တ္ဆင္ေလ့ရွိၾကသည္။ အပ်ဳိအအိုခြဲေသာ ၀တ္ဆင္မႈ ေဒသအလိုက္ ကြဲျပားမႈရွိသည္။)
ဇယိမ္ေခၚ ေခါင္းတို အမ်ဳိးသားမွာ ရင္ခြဲအေပၚအက်ႌႏွင့္ ေဘာင္းဘီတို က်ပ္ကို ၀တ္ဆင္၍ အမ်ဳိးသမီးမ်ားက ေခါင္းစြပ္ကို ကိုယ္ပြအက်ႌ ဂ်ပ္ခုတ္ထမီ ၀တ္ၿပီး က်ားမအားလံုး တိရစၧာန္အစြယ္မ်ား၊ သစ္သားပုတီးမ်ားကို လည္ဆြဲ၊ နား၀တ္မ်ား အျဖစ္ ၀တ္ဆင္ေလ့ ရွိသည္။
႐ိုးရာယဥ္ေက်းမႈ
စုေပါင္းေဆာင္ရြက္တတ္ေသာ အေလ့အထရွိသည္။ ဘာသာေရး၊ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရး၊ ရပ္ရြာစည္ပင္ေရး တို႔ကို ပူးေပါင္း၀ိုင္း၀န္း လုပ္ေဆာင္တတ္သည့္ အေလ့ရွိသည္။ လူမႈေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ ရွင္ျပဳျခင္း၊ ထိမ္းျမားျခင္း၊ အိမ္သစ္တက္ျခင္း စသည့္ မဂၤလာပြဲမ်ားရွိ၍ ရပ္ရြာမွ ၀ိုင္း၀န္း လုပ္ေဆာင္ၾကသည္။ ရပ္ရြာစည္ပင္ေရးအတြက္ နတ္ဆိုးမ်ား ေတာထုတ္သည့္ အေလ့ရွိသည္။ ဘာသာေရးႏွင့္ပတ္သက္ေသာ ပြဲမ်ားအျဖစ္ တံခြန္တိုင္ပြဲေတာ္၊ ေကာက္ညႇင္းထုပ္ပြဲေတာ္၊ လိပ္ျပာေခၚပြဲမ်ားကို က်င္းပ၍ ရြာသူရြာသားမ်ားက စုေပါင္းလုပ္ေဆာင္ေလ့ရွိသည္။ ပေရာဂဆရာ နတ္ထိန္းမ်ား၊ ဗိေႏၶာဆရာမ်ားမွာ ၾသဇာရွိသူမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။
မွတ္စု
ကခ်င္ျပည္နယ္
ကခ်င္ျပည္နယ္
တည္ေနရာႏွင္႔အက်ယ္အ၀န္း
ကခ်င္ျပည္နယ္သည္ ၃၄၃၇၉ စတုရန္းမိုင္က်ယ္ဝန္းသည္။ လူေနက်ဲပါးေသာ ေတာင္ေပၚေဒသျဖစ္သည္။ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ ေျမာက္ပိုင္းတြင္တည္ရွိတည္ရွိၿပီး ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ အျမင့္ဆံုးေတာင္ထိပ္မ်ားျဖစ္သည့္ ခါကာဘိုရာဇီ၊ ဂန္လန္ရာဇီ တို႔တည္ရွိသည္။ စစ္ကိုင္းတိုင္း၊ ရွမ္းျပည္နယ္ႏွင့္ တရုတ္ျပည္သူ႔သမၼတႏိုင္ငံတို႔ျဖင့္ ဝန္းရံထားသည္။
လူမ်ိဳး
ကခ်င္တိုင္းရင္းသားတို႔သည္ တိဘက္ျမန္မာ အုပ္စု၀င္မ်ား ျဖစ္သည္။ ဂ်ိန္းေဖာ့၊ အဇီး(ဇိုင္း၀ါး)၊ လရွီ(လာခ်စ္)၊ လီဆူ၊ ရ၀မ္ ႏွင့္ မ႐ူ(ေလာင္ေ၀ၚ) မ်ဳိးႏြယ္ ၆ မ်ဳိးကို စုေပါင္း၍ ကခ်င္ဟုေခၚသည္။ ကခ်င္ျပည္နယ္တြင္ ရွမ္းၾကီး၊ ရွမ္းတ႐ုတ္၊ ရွမ္းျမန္မာ၊ ဂဒူး စေသာမ်ဳိးႏြယ္(၄)မ်ဳိးပါ၀င္ေသာ ရွမ္းမ်ားႏွင့္ ခ်င္း၊ ပေလာင္၊ နာဂတို႔ပါ ေနထိုင္ၾကသည္။
ရာသီဥတု
ေတာင္ေပၚေဒသျဖစ္၍၊ ခ်မ္းေအးေသာ ရာသီဥတုရွိသည္။
ျမိဳ.ေတာ္
ကခ်င္ျပည္နယ္၏ ၿမိဳ႕ေတာ္မွာ ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕ျဖစ္သည္။
အုပ္ခ်ဳပ္ေရး
ေက်းရြာ အႀကီးအကဲ အျဖစ္ ကခ်င္ဒူ၀ါတစ္ဦး ရွိသည္။ ၎၏ အိမ္ေခါင္း၌ ကၽြဲခ်ဳိကဲ့သို႔ေသာ သစ္ျပားျဖင့္ ျပဳလုပ္သည့္ အိမ္ခ်ဳိတပ္ဆင္ထားသည္။ ေက်းရြာအုပ္စုမ်ားႏွင့္ ဒူ၀ါ နယ္ေျမမ်ားကို အုပ္ခ်ဳပ္ရန္ ျပည္နယ္ အစိုးရက ေတာင္အုပ္မ်ားႏွင့္ ေတာင္တန္း ၀န္ေထာက္မ်ားကို ခန္႔ထားေပးသည္။ လံုျခံဳေရးႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ေကာ္မီတီမ်ားကိုပါ ယခုအခ်ိန္တြင္ တြဲဘက္ေပးထားသည္။ ထံုးစံအရ ရိုးရာဥပေဒမ်ားသာ ရွိသည္။ ခ်ဳိးေဖာက္ပါက ၀ဋ္ေၾကြး ေပးဆပ္ျခင္း ျပဳရသည္။ `ဖဂါ´ေခၚ လက္ေဆာင္အျဖစ္ အဖိုးတန္ပစၥည္း တစ္မ်ဳိးမ်ဳိးကို ကြမ္းဘိုးအျဖစ္ ေပးရသည္။ `ဖဂါ´အျဖစ္ ကၽြဲ၊ ေမာင္း၊ ေငြ၊ ဖိုခေနာက္၊ အ၀တ္အထည္၊ ဓါး၊ လွံ၊ သႏၲာပုတီး၊ ေသနတ္ စသည္တို႔ကို အသံုးျပဳသည္။
ခရိုင္ရုံးစိုက္ရာျမိဳ.မ်ား
• ျမစ္ႀကီးနားခရိုင္ ၊ ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕- ၿမိဳ႕နယ္(၆)ၿမိဳ႕နယ္
• ဗန္ေမာ္ခရိုင္ ၊ ဗန္ေမာ္ျမိဳ.- ၿမိဳ႕နယ္(၄)ၿမိဳ႕နယ္
• ပူတာအိုခရိုင္ ၊ပူတာအိုျမိဳ.- ၿမိဳ႕နယ္(၅)ၿမိဳ႕နယ္
• မိုးညွင္းခရိုင္ ၊မိုးညွင္းျမိဳ.- ၿမိဳ႕နယ္(၃)ျမိဳ႕နယ္
• အဒြန္ေလာင္
• အရိႏၵမာ
• ဘီးလူး
• ဘြမ္းခါး
• ေခ်င္းဝ
• ခ်ီေဖြ
• ဇြန္ဒမ္း
• ေဒါဖံုးယမ္
• ဂဝိုင္
• ေဟာင္ပါး
• ေခၚဘူဒဲ
• ေခါက္ဆင့္
• ဟိုပင္
• ဖါးကန္.
• ဖ႐ုဂါး
• ဖိေမာ္
• ဖီေဇာ
• ေထာေဂါ
• ထိန္နန္
• အင္ဂ်န္းယန္
• အင္ဆြပ္ဇြမ္
• ကာမိုင္း
• ကန္ရိတ္တီ
• ေကာင္းလူ
• ေခါင္လန္ဖူး
• ကဇူး
• လေအာင္းဂါ
• လာခင္
• ေလာေခါင္
• လဝ
• လဇာ
• လြယ္ေပါ
• လံုးခင္
• လံုးတံု
• လြယ္ဂ်ယ္
• မခ်မ္းေဘာ
• မန္ခရိန္
• မန္က်ီ
• မန္စီ
• မံသာ
• မဖြယ္
• ေမာ္ဟန္
• မိုးေကာင္းၿမိဳ႕
• မိုးညႇင္း
• မိုးေမာက္
• မိုင္းခြန္း
• ၿမိဳ႕သစ္
• ၿမိဳ႕သစ္ကေလး
• နာလံု
• နမ့္ခမ္း
• နမၼာ
• နမၼတီး
• နန္စီေအာင္
• ေနာင္မြန္း
• ေညာင္ပင္
• အုပ္ခ်ီ
• ပန္းခမ္း
• ပြန္လြမ္ဘြမ္
• ရပ္ေဘာ
• ဆဒံုး
• ဆားေမွာ္
• ရွာဒမ္
• ရွာဒူဇြပ္
• ရွင္ဘြီယန္
• ေရႊကူ
• ဆမား
• ဆင္ဘို
• ဆင္ခန္း
• စိန္လံုကဘား
• စီေသာင္
• စီအူ
• စမ္းေပါင္မတာ
• ဆြမ္ပရာဘြမ္
• တနိုင္း
• တာေလာႀကီး
• တရို
• တာဆိုင္း
• ေတာေမွာ္
• သေျပလွ
• သိန္လံု
• ေဆာ့ေလာ္(Saw Law)
• တြမ္ေတာင္
• ဝိုင္းေမာ္
• ဝါေရွာင္
• ရြာသစ္
•
ကခ်င္ျပည္နယ္အတြင္းရွိ ေက်ာင္းသားသမဂၢမ်ား
• ျမစ္ႀကီးနားေက်ာင္းသားသမဂၢ
စိတ္ဝင္စားဖြယ္ေနရာမ်ား
• ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ အျမင့္ဆံုးျဖစ္ေသာခါကာဘိုရာဇီေတာင္
• အင္းေတာ္ႀကီးအိုင္ႏွင့္ ေရႊမဥၨဴဘုရား
• ဧရာဝတီျမစ္ဖ်ားေဒသ
• ပူတာအိုၿမိဳ႕
ကခ်င္ျပည္နယ္ေန႔ ျဖစ္ေပၚလာျခင္း
၁၉၄၈ခုႏွစ္၊
ဇန္နဝါရီလ(၄)ရက္ေန႔တြင္ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္သည္ ၿဗိတိသၽွအစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ သည့္
လက္ေအာက္မွ လြတ္လပ္ေရးရရိွခဲ့ၿပီး ေနာက္ထပ္ ၆ရက္အၾကာ
ဇန္နဝါရီလ(၁၀)ရက္ေန႔ကို ကခ်င္ျပည္နယ္ေန႔ သတ္မွတ္ေပးလိုက္သည္။
ထိုေန႔တြင္ ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕၊ စီတာပူမေနာကြင္း၌ နံနက္ ၈း၀၀နာရီတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ပထမဦးဆံုးေသာ သမၼတႀကီး ဦးစပ္ေရႊသိုက္ကိုယ္တိုင္တက္ေရာက္၍ မေနာ မ႑ပ္ႀကီးဖြင့္လွစ္ကာ ပထမဆံုးေသာ ကခ်င္ျပည္နယ္၏ ျပည္နယ္ေကာင္စီကို စတင္ဖြဲ႔စည္းခဲ့သည္။
အဆိုပါ ျပည္နယ္ေကာင္စီ အစည္းအေဝး၌ ဦးဆမားဒူဝါဆင္ဝါးေနာင္အား ကခ်င္ျပည္နယ္၏ ပထမဆံုးေသာ ဥကၠ႒အျဖစ္ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္လ်က္ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတ၏ ေရွ႕ေမွာက္တြင္ပင္ က်မ္းသစၥာ က်ိန္ဆိုေစခဲ့သည္။ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္၏ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒက်မ္းကို ကခ်င္ျပည္နယ္၏ ဥကၠ႒သစ္ျဖစ္ေသာ ဦးဆမားဒူဝါဆင္ဝါးေနာင္၏ လက္သို႔ ႏိုင္ငံေတာ္ သမၼတႀကီးမွ အပ္ႏွံေပးခဲ့သည္။
ထို႔ျပင္ ကခ်င္ျပည္နယ္ အစိုးရကိုလည္း ထိုေန႔တြင္ပင္ ဖြဲ႔စည္းလ်က္ ဇန္နဝါရီလ (၁၀)ရက္ေန႔ကို “ကခ်င္ျပည္နယ္ေန႔” ဟူ၍ သတ္မွတ္ အတည္ျပဳထားခဲ့ျခင္းျဖစ္ သည္။ ထိုေန႔မွစကာ ႏွစ္စဥ္ ဇန္နဝါရီ (၁၀)ရက္ေန႔ ေရာက္တိုင္း ျပည္နယ္အစိုးရမွ ႀကီးမႉး၍ ျမစ္ႀကီးနား၊ စီတာပူမေနာကြင္းႀကီးတြင္ ကခ်င္ျပည္နယ္ေန႔ အထိမ္းအမွတ္အျဖစ္ ကခ်င္ရိုးရာ မေနာပြဲေတာ္ၾကီးကို က်င္းပေလ့ရိွခဲ့ၾကသည္။
ဤကဲ့သို႔ ျဖစ္ေပၚလာေသာ ကခ်င္ျပည္နယ္ေန႔ အထိမ္းအမွတ္ မေနာပြဲေတာ္သည္ ၁၉၆၂ခုႏွစ္ ေတာ္လွန္ေရး အစိုးရ တက္လာသည့္အခ်ိန္မွ စၿပီး၊ ေခတ္ကာလတစ္ခု ေမွးမိွန္သြားခဲ့ေလသည္။ ၁၉၉၃ခုႏွစ္ ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးရခါစ တစ္ဖန္ ကခ်င္ျပည္နယ္ေန႔မေနာပြဲေတာ္ႀကီးအား ျပန္လည္ က်င္းပလာခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေသာ္အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ႏွစ္စဥ္ က်င္းပႏိုင္ခြင့္မရိွခဲ့ေပ။ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္မွစ၍သာ ကခ်င္ျပည္နယ္ေန႔ မေနာပြဲေတာ္ၾကီးအား ႏွစ္စဥ္က်င္းပႏိုင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
ယခုႏွစ္က်ေရာက္မည့္ ကခ်င္ျပည္နယ္ေန႔သည့္ ၆၃ႀကိမ္ေျမာက္ ကခ်င္ျပည္နယ္ေန႔ မေနာပြဲေတာ္ အထိမ္းအမွတ္ေန႔ျဖစ္သည္။ ျမန္မာစစ္အစိုးရ ေျမာက္ပိုင္းတိုင္း စစ္ဌာနခ်ဳပ္မွ တိုင္းမႉး ဗိုလ္မွဴးခ်ဳပ္ ေဇယ်ာေအာင္မွ ဦးေဆာင္ကာ မေနာပြဲေတာ္အား က်င္းပေနျခင္းျဖစ္သည္။
ေနာက္ခံ သမိုင္း ေႀကာင္း
ကခ်င္လူမ်ိဳးတို႔သည္ ေရွးပေ၀သဏီကစျပီး အေရွ႕သံလြင္ျမစ္ (Sakhkung Hka)၊ အေနာက္ အိႏၵိယျပည္၊ ျဗဟၼာပုတရျမစ္ၾကား ယခုတရုတ္ျပည္ အေနာက္ေျမာက္၊ တိဘက္အေရွ႕ေျမာက၊္ မြန္ဂိုးလီးယားကေန ေတာင္ဘက္ (လက္ရွိေနထိုင္သည့္ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္) သု႔ိ ဆက္လက္ေနထိုင္လာခဲ့သည္။ ယင္းနယ္ေျမမ်ားသည္ ကခ်င္လူမ်ိဳးစုတို႔၏ ဇာတိခ်က္ေၾကြေနရာမ်ားပင္ ျဖစ္ကာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေနထိုင္လာခဲ့ၾကသည္။
၁၈၂၄ ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ အဂၤလိပ္ (ၿဗိတိသွ်) မ်ား ဝင္ေရာက္လာခဲ့သည္။ ၁၈၈၅ ခုႏွစ္ ႏို၀င္ဘာ ၂၉ တြင္ သီေပါမင္း နန္းက်ၿပီးေနာက္ပိုင္း အဂၤလိပ္နယ္ခ်ဲ႕တို႔သည္ ၁၈၈၅ ဒီဇင္ဘာ ၅ရက္ေန႔၌ ဗန္းေမာ္ကို ေရာက္ရိွလာခဲ့သည္။
အဂၤလိပ္အစိုးရမွ ကခ်င္ျပည္နယ္ေတာင္ပိုင္းကို သိမ္းပိုက္ျပီးေနာက္ ၁၉၂၀ ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္း ဟူးေကာင္းခ်ဳိင့္ဝွမ္းေဒသကို သိမ္းပိုက္ကာ ၁၉၃၀ခုႏွစ္ မွာေတာ့ ေမခ၊ မလိခ ျမစ္ဆံု ႀတိဂံေဒသကို သိမ္းယူႏိုင္ခဲ့သည္။
သီးျခားရပ္တည္ေနသည့္ ကခ်င္လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ နယ္ေျမေဒသတစ္ခုလံုးကို အဂၤလိပ္တို႔က Kachin Hill Tract Regulation ဆိုသည့္ ဥပေဒ ျပဌာန္းကာ ထိန္းခ်ဳပ္ အုပ္ခ်ဳပ္လာႏိုင္ခဲ့သည္။
ပထမ ကမၻာစစ္ (၁၉၁၄-၁၉၁၈)ခုႏွစ္တြင္ အီရတ္စစ္ေျမျပင္၌ အဂၤလိပ္ဘက္မွ ကခ်င္စစ္သား ၄၀၀ေက်ာ္ ပါဝင္တိုက္ခိုက္ ကူညီခဲ့သည္။ စစ္ၿပီးေနာက္ ၁၉၂၅ခုႏွစ္တြင္ ဆရာဦးမရမ္ ရိုဘင္ႏွင့္ ဒူဝါေဇာ္တူးတို႔က ျမစ္ႀကီးနားႏွင့္ ဗန္းေမာ္မွ ကခ်င္ကိုယ္စားလွယ္ ၅၅ဦးကို ဦးေဆာင္၍ ဘုရင္ခံ ဆာကုတ္ဘတၱာလာထံ ကခ်င္ေတာင္တန္းေဒသကို ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ေပးရန္ ပထမဦးဆံုးေတာင္းခံခဲ့သည္။ သုိ႔ေသာ္ ကခ်င္ေျခလ်င္တပ္ သံုးတပ္သာ ဖြဲ႔စည္းခြင့္ရရိွခဲ့သည္။
ဒုတိယ ကမၻာစစ္ (၁၉၄၂)ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ ဂ်ပန္စစ္တပ္မ်ား ဝင္ေရာက္လာခဲ့သည္ကို အဂၤလိပ္နွင့္ အေမရိကန္စစ္တပ္ေပါင္းကာ ေခ်မႈန္းတိုက္ခိုက္ႏိုင္ခဲ့သည္။ ထိုတိုက္ပြဲ၌ ကခ်င္ စစ္တပ္သားမ်ားသည္ Northern Kachin Levis (N.K.L)၊ V_Force၊ Chindit ႏွင့္ American-Kachin Ranger တပ္ဖြဲ႔မ်ားျဖင့္ ပါဝင္ကူညီခဲ့သည္။
၁၉၄၄ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ (၃)ရက္ေန႔တြင္ N.K.L၊ V_Force၊ Chindit စစ္တပ္သားမ်ားသည္ ျမစ္ႀကီးနားရိွ ဂ်ပန္တပ္သားမ်ားအား အျမစ္ပ်က္ ေခ်မႈန္းႏိုင္ခဲ့သည္။ American-Kachin Ranger စစ္တပ္ဖြဲ႔သည္ တရုတ္ျပည္ ယူနန္ျပည္နယ္ထဲထိ ဂ်ပန္စစ္တပ္အား တိုက္ခိုက္ ေအာင္ပြဲခံခဲ့ကာ ယခု Ying Jiang မွာ အထိမ္းအမွတ္ အျဖင့္ ေက်ာက္တိုင္ စိုက္ထူထားသည္။
၁၉၄၅ ခုႏွစ္ မတ္လ (၂၄-၂၆)ရက္ေန႔တြင္ စိန္လံုကဘာေက်းရြာ၌ ကခ်င္ေတာင္တန္း ေဒသတြင္ ဂ်ပန္စစ္တပ္သားမ်ား အကုန္အစင္တိုက္ထုတ္ႏိုင္ခဲ့သည့္ အထိမ္းအမွတ္အေနျဖင့္ Padang Manau (ေအာင္ပြဲခံမေနာပြဲ) က်င္းပခဲ့ၾကသည္။
ဆက္ၿပီး ေအာက္ျမန္မာျပည္၌ ကခ်င္စစ္တပ္ပါသည့္ အဂၤလိပ္စစ္တပ္သားႏွင့္ Force 136 တို႔မွ ကူညီသျဖင့္ ၁၉၄၅ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္ (၁၄)ရက္ေန႔ ဂ်ပန္ကို ျမန္မာႏိုင္ငံမွ အျပီးတိုက္ထုတ္ႏိုင္ခဲ့သည္။
စစ္တိုက္ၿပီး ေအာင္ပြဲခံျပန္လာခဲ့ၾကသည့္ ကခ်င္စစ္တပ္သားမ်ားသည္ ကခ်င္ျပည္သူလူထုနဲ႔ အတူ ျမစ္ႀကီးနား၊ စီတာပူရပ္ကြက္တြင္ ၾသဂုတ္ (၁၄-၁၉) ရက္ၾကား ၆ ရက္တိတိ “ေအာင္ပြဲခံ မေနာ” (Padang Manau) ပြဲႀကီး က်င္းပခဲ့ၾကသည္။ (ယခုက်င္းပသည့္ စီတာပူ မေနာကြင္းႀကီး မရိွေသး။) ရန္ကုန္ရိွ အဂၤလိပ္ ဒုတိယ ဘုရင္ခံ Sir. Dorman Smith လည္း ပါဝင္ခဲ့သည္။
ထိုပြဲတြင္ ကခ်င္လူမ်ိဳးတို႔သည္ ဒုတိယအႀကိမ္ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ ျပည္နယ္သတ္မွတ္ေပးရန္ ထပ္မံ ေတာင္းဆိုသည္။ ဘုရင္ခံမွ ျပည္နယ္သတ္မွတ္ေပးရန္ ျငင္းဆိုခဲ့သည့္အျပင္ “နင္တုိ႔ဂ်ိမ္းေဖာ (ကခ်င္) ေတြက ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ဖို႔ ပညာမစံုေသးဘူး။ အဲဒါေၾကာင့္ ဗမာကို လြတ္လပ္ေရးေပးၿပီး နင္တို႔ ဂ်ိမ္းေဖာ့ေတြကို ခ်န္ထားလိုက္အံုးမယ္။ စိုက္ပ်ိဳးေရးပညာ၊ က်န္းမာေရးပညာေတြ သိလာေအာင္ အရင္သင္ေပးမယ္။ နင္တို႔ ပညာစံုရင္၊ နင္တို႔ နယ္ေျမ၊ နင္တို႔လက္ထဲ ျပန္အပ္ေပးမယ္။” ဟု ေျပာခဲ့သည္။
တတိယအႀကိမ္ျဖင့္ ၁၉၄၆ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလဆန္း (၂)ရက္ေန႔၊ မန္ခိန္ရပ္ကြက္၌ နယ္ျခားေဒသ ဆိုင္ရာ ေတာင္တန္းမင္းႀကီး Mr.H.N.C. Stevenson ထံ ကခ်င္လြတ္လပ္ေရးေတာင္းဆိုခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ Mr.H.N.C. Stevenson က ျငင္းဆုိလိုက္သည္။
ဖဆပလ (ဖက္ဆစ္ဂ်ပန္ဆန္႔က်င္ေရး ျပည္သူ႔လြတ္လပ္ေရးအဖြဲ႔) ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္သည့္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ အဂၤလန္ရိွ အဂၤလိပ္အစိုးရထံ ဗမာျပည္မနဲ႔အတူ ေတာင္တန္းေဒသေတြ လြတ္လပ္ေရး လိုခ်င္သည္ဟု ေတာင္းဆိုခဲ့ရာ အစိုးရမွ ျပည္မနဲ႔ ေတာင္တန္းသားေတြ ဘေဘာတူ စာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ၿပီးယူခဲ့ဟု ဆို၍ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ျပန္လာခဲ့သည္။
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းသည္ တိုင္းရင္းသားအားလံုး အဂၤလိပ္ လက္ေအာက္မွ လြတ္ေျမာက္ႏိုင္ရန္အတြက္ ဗမာ၊ ရွမ္း၊ ကရင္၊ ကယား၊ မြန္၊ ရခိုင္၊ ခ်င္းႏွင့္ ကခ်င္ တိုင္းရင္းသားမ်ား လက္ခံသေဘာတူမွ လြတ္ေျမာက္ႏိုင္မည္ဟု ေျပာဆိုကာ တိုင္းရင္းသားမ်ားေနထိုင္သည့္ ေတာင္တန္းေဒသတို႔ ေရာက္ရိွလာခဲ့သည္။
ထို႔ေနာက္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ၁၉၄၆ခုနွစ္ ႏိုဝင္ဘာလ (၂၈)ရက္ေန႔တြင္ ျမစ္ႀကီးနားသို႔ ေရာက္ရွိလာခဲ့ျပီး တိုင္းရင္းသားမ်ားအား “Federal ျပည္ေထာင္စု စနစ္ျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္သြားမည္ဟု အမ်ိဳးသား တန္းတူညီမွ်ေရး ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။
ႏိုဝင္ဘာလ (၃၀)ရက္ေန႔တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းအား ကခ်င္ေခါင္းေဆာင္မ်ားမွ “ခင္ဗ်ားတို႔ ဗမာေတြက၊ ေနရာတိုင္းမွာ အရင္တတ္ကၽြမ္းနားလည္တဲ့အတြက္၊ ငါတို႔က ဘာမွမသိေသးတဲ့ ဂ်ိမ္းေဖာ့ (ကခ်င္)ေတြ ညီအစ္ကိုရင္းပမာ ပံ့ပိုးေပးၾကပါ။” ဟု ဆိုကာ ကခ်င္ေခါင္းေပါင္း ေပါင္း၊ ကခ်င္လြယ္အိတ္နဲ႔ ဓါးလြယ္ လြယ္ေပးကာ၊ ကခ်င္အမိ်ဳးသမီး ၆ဦးျဖင့္ မွတ္တမ္းဓါတ္ပံုရိုက္ခဲ့ၾကသည္။
အဂၤလိပ္တို႔သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံအား ျပည္ေထာင္စု ပံုစံျဖင့္ လုံး၀လြတ္လပ္ေရးေပးရန္ သေဘာတူေၾကာင္း အတည္ျပဳသည့္ ‘ေအာင္ဆန္း-အက္တလီစာခ်ဳပ္’ ကို ၁၉၄၇ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလ (၂၇)ရက္ေန႔တြင္ လက္မွတ္ေရးထိုး ခ်ဳပ္ဆိုလိုက္ရေတာ့သည္။
၁၉၄၇ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလ (၅)ရက္ေန႔တြင္ ရွမ္းျပည္နယ္ ေတာင္ပိုင္း ပင္လံုၿမိဳ႕မွာ စည္းေဝးလုပ္ရန္အတြက္ ေနရပ္ဌာေန အသီးသီးမွ ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္းမ်ားအား ဖိတ္ၾကားလိုက္သည္။
၁၉၄၇ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလ(၂၉)ရက္ေန႔ ျမစ္ႀကီးနား၌ ကခ်င္တိုင္းရင္းသား ေခါင္းေဆာင္မ်ားစုေ၀းကာ ပင္လံုစည္းေဝးသြားရန္ ေခါင္းေဆာင္ေရြးခ်ယ္ခဲ့သည္။ ျမစ္ႀကီးနား မွ ေခါင္းေဆာင္ (၈)ဦးႏွင့္ ဗန္းေမာ္မွ ေခါင္းေဆာင္ (၄)ဦးသြားေရာက္ခဲ့သည္။
၁၉၄၇ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၉ ရက္ နံနက္ ၁၁း၀၀နာရီ အခ်ိန္တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ဦးေဆာင္ကာ အျခားဗမာေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္တူ ကခ်င္၊ ရွမ္း၊ ခ်င္းကိုယ္စားလွယ္မ်ားမ်ားအားလံုး ပင္လံုညီလာခံ စတင္လာခဲ့သည္။
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက “ေတာင္တန္းေဒသမ်ား အတြက္ နယ္တြင္း အုုပ္ခ်ဳပ္ေရးတြင္ ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ အျပည့္အ၀ရွိေၾကာင္း၊ ေတာင္တန္းေဒသရွိ ျပည္သူတုိ႔သည္ ဒီမိုကေရစီ တုိင္းျပည္မ်ားတြင္ အေျခခံ အခြင့္အေရးႏွင့္ ရပိုင္ခြင့္မ်ားဟု သတ္မွတ္ထားသည့္ အခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ ရပိုင္ခြင့္မ်ားကို ရရွိခံစားေစရမည္။” ဟု မိန္႔ခြန္းေျပာဆိုခဲ့သည္။ ယင္း “ပင္လံုစာခ်ဳပ္” ကိုအေျခခံတဲ့ ၁၉၄၇ အေျခခံဥပေဒအရ အဂၤလိပ္အစိုးရမွ ျမန္မာႏိုင္ငံအား လြတ္လပ္ေရးေပးခဲ့သည္။
အေျခခံဥပေဒအရ ပုဒ္မ ၁/၆ တြင္ေရးသားသည့္အတိုင္း “ျမစ္ႀကီးနားႏွင့္ ဗန္းေမာ္ခရိုင္မ်ား ဟူ၍ ယခင္က ေခၚတြင္ခဲ့ေသာ နယ္ေျမမ်ားကို၊ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏိုင္ငံ အတြင္းတြင္ ျပည္ေထာင္စု အဖြဲ႔ဝင္တစ္ခု အျဖစ္၊ ဖြဲ႕စည္းရမည္။ ထိုျပည္ေထာင္စု အဖြဲ႔ဝင္ကို ဤမွ ေနာင္အဖို႔တြင္ ‘ကခ်င္ျပည္နယ္’ ဟုေခၚဆိုရမည္။” ဟု ေရးဖြဲ႔ထားသည့္အတိုင္း ျမစ္ႀကီးနား အပိုင္း ၁၊ ၂ ႏွင့္ ဗန္းေမာ္ အပိုင္း ၁၊ ၂ တို႔အား ျပည္ေထာင္စု အဖြဲ႔ဝင္ အျဖစ္ ေပါင္းစည္းလိုက္ကာ ကခ်င္ျပည္နယ္ဟု သတ္မွတ္ခဲ့ၾကသည္။
ကခ်င္ျပည္နယ္ဟု ေခၚဆိုရာတြင္ အဂၤလိပ္ အစိုးရမွ ျမစ္ႀကီးနားၿမိဳ႕နယ္ႏွင့္ ဗန္းေမာ္ၿမိဳ႕နယ္တို႔ကို သတ္မွတ္ေပးျခင္းျဖစ္သည္။ အေရွ႕ေလာင္ဂ်ီတြဒ္ ၉၆ ံႏွင့္ ၉၈ ံ ၄၇’ ၾကား၊ ေျမာက္လတ္တီတြဒ္ ၂၃ ံ ၃၇’ ႏွင့္ ၂၈ ံ ၃၂’ ၾကားရိွၿပီး ဧရိယာ စတုရန္း ၃၃၉၀၃ ခန္႔ ရိွသည္။ နယ္စပ္ျဖစ္သည့္ အိႏိၵယႏိုင္ငံ၊ တိဘက္ျပည္၊ တရုတ္ျပည္တို႔မွ နယ္ေျမ သတ္မွတ္ယူကာ ကခ်င္ျပည္နယ္ ဟု သတ္မွတ္လာခဲ့သည္။
စာေပ၊ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ ရိုးရာဓေလ့
ဘာသာစကား
ဘာသာစကားမွာ ဂ်ိန္ေဖာ့စကား၊ မ႐ူစကား၊ ရ၀မ္စကား၊ လီဆူစကား ဟူ၍ စကားႀကီး (၄)မ်ဳိးရွိၿပီး လရွီစကား ႏွင့္ အဇီးစကားတို႔မွာ မ႐ူစကားမွ ခြဲထြက္လာေသာ စကားမ်ား ျဖစ္သည္။ ဂ်ိန္ေဖာ့စကားကို လူသံုးမ်ားဆံုး ျဖစ္သည္။ မ႐ူစကားမွာ ဒုတိယအမ်ားဆံုး ျဖစ္သည္။
၀တ္စားဆင္ယင္မႈ
ကခ်င္တိုင္းရင္းသားမ်ားက အမဲေရာင္၀တ္ၿပီး ရ၀မ္တိုင္းရင္းသားမ်ားက အျဖဴေရာင္ ၀တ္သည္။ လ႐ွီ၊ လီဆူ ႏွင့္ အဇီးတို႔က ေခါင္းေပါင္းကို ထူထူထည္းထည္း ေပါင္းထုပ္သဘြယ္ ေပါင္းၾက၍ ဂိ်န္ေဖာ့ႏွင့္ မ႐ူတို႔က ပါးပါးေပါင္းၾကသည္။ ေျမာက္ပိုင္းေန တုိင္းရင္းသားမ်ားက လံုကြင္းကို တိုတို၀တ္ၾက၍ ေတာင္ပိုင္းေန တုိင္းရင္းသားမ်ားက လံုကြင္းကို ရွည္ရွည္၀တ္ၾကသည္။
ဘာသာ ကိုးကြယ္မႈ
ဗုဒၶဘာသာကိုးကြယ္သူမ်ား၊ ခရစ္ယာန္ဘာသာကိုးကြယ္သူမ်ား၊ နတ္ကိုးကြယ္သူမ်ားဟူ၍ ရွိၾကသည္။ ဘာသာကိုးကြယ္သူမ်ားသည္ သက္ဆိုင္ရာဘာသာကို ေလးစားသမႈ အထူးရွိၾကသည္။ ကခ်င္ျပည္နယ္တြင္ နတ္ကိုးကြယ္သူ မ်ားျပားသည္။ နတ္ကိုးကြယ္မႈမွာ အဓိကျဖစ္သည္။ နတ္မ်ားေၾကနပ္မႈရေစရန္ အေရးႀကီးသျဖင့္ ယဇ္ေကာင္မ်ားျဖင့္ နတ္မ်ားကို ပူေဇာ္ပသရသည္။ ရြာအ၀င္တြင္ ေက်းရြာဆိုင္ရာ နတ္ကြန္းမ်ား ေတြ႔ႏိုင္သည္။ ႏွစ္စဥ္ နတ္ပူေဇာ္ပြဲ က်င္းပခ်ိန္တြင္သာ မြမ္းမံေလ့ရွိသည္။ အျမဲထိန္းသိမ္း ထားေလ့ရွိေသာ နတ္ကြန္းမွာ ေျမနတ္၏ နတ္ကြန္းျဖစ္သည္။ ယင္းနတ္ကြန္းကို ေက်ာက္တံုးမ်ားျဖင့္ ၀ိုင္းရံထားျခင္း၊ ၀င္းခတ္ထားျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ေလ့ရွိသည္။ အိမ္မ်ားတြင္ နတ္ကြန္းကို အိမ္ေရွ႕၌ထားၿပီး နတ္စင္ကို အိမ္ဦးခန္း၌ ထားသည္။ အခ်ဳိ႕ေက်းရြာ အိမ္မ်ားတြင္ ေရွးယခင္ကတည္းက ပူေဇာ္ခဲ့ေသာ ယဇ္ေကာင္မ်ား၏ ေခါင္းခြံမ်ား ဆင့္ကဲ ခ်ိတ္ဆြဲထားသည္ကို ေတြ႕ရေပမည္။
႐ိုးရာ ယဥ္ေက်းမႈ
လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္၏ က်န္းမာေရးသည္ နတ္တို႔ႏွင့္ သက္ဆိုင္သည္ဟု ယံုၾကည္သည္။ မက်န္းမာလွ်င္ နတ္ေဟာဆရာထံ ေမးျမန္း၍ သက္ဆိုင္ရာနတ္တို႔အား ပူေဇာ္ပသ ရသည္။ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားပင္လွ်င္ ေၾကြးခံ၍ နတ္ကေတာ့ရသည္။ နတ္ဆရာမ်ားသည္ ဘာသာေရးတြင္သာမက လူမႈေရးတြင္ပါ အေရးပါေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ အတိတ္နမိတ္ေကာင္ျခင္း၊ အေဆာင္မ်ားထားျခင္းတို႔ကို ျပဳတတ္၍ စုန္းမ်ားရွိျပီး ျပဳစားတတ္ေသာ အတတ္ပညာမ်ား ရွိသည္ဟု ယံုၾကည္ၾကသည္။ မဒိုင္နတ္ေခၚ ေကာင္းကင္နတ္ကို မူတည္၍ အေၾကာင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္`မေနာပြဲ´က်င္းပၾကသည္။
မေနာပြဲ
အေရးႀကီးေသာ မေနာပြဲ(၅)မ်ဳိး ရွိသည္။
• ပဒန္မေနာ(Padang MaNaw)
စစ္ေအာင္ခ်ိန္ ေအာင္ပြဲခံသည့္ပြဲ။
• ဆြတ္မေနာ(Sut MaNaw)
ဓနဥစၥာ တိုးတက္ခ်ိန္၌ မနာလို ၀န္တိုမႈမ်ားရွိ မရွိ၊ ေပးဆပ္ရန္ေၾကြး ရွိ မရွိ၊ ရယူရန္ေၾကြးရွိ မရွိ၊ စံုစမ္းရင္း ေဆြသစ္မ်ဳိးသစ္ မိတ္သဂၤဟသစ္ ဖြဲ႔ေသာပြဲ။
• ဂ်ဴမေနာ(Ju MaNaw)
မက်န္းမာသည့္အခါ ႏွင့္ အသက္အရြယ္ႀကီးရင့္ေသာ အဖိုးအို၊ အဖြားအိုမ်ား ေသဆံုးေသာအခါ က်င္းပေသာပြဲ။
• ဂြမ္ရမ္မေနာ( Gumran MaNaw)
အိမ္သားျဖစ္သူ ညီအစ္ကို တစ္ဦးဦး နယ္ေျမသစ္ တည္ေထာင္ေနထိုင္ေသာ အခ်ိန္တြင္ မဒိုင္နတ္ကို ေ၀ခ်မ္း ပင့္ေဆာင္ယူေသာ အထိမ္းအမွတ္ျဖင့္ က်င္းပေသာပြဲ။
• ရွဒပ္မေနာ(Shadip MaNaw)
နယ္ေျမသစ္ တည္ေထာင္ၿပီး မဒိုင္နတ္အား ေနရာျပေသာ အထိမ္းအမွတ္၊ နယ္ေျမသစ္ရွိ မေကာင္းဆိုး၀ါးမ်ားကို ႏွင္ထုတ္ေသာ အထိမ္းအမွတ္ျဖင့္ က်င္းပေသာပြဲ။
မေနာပြဲအျပင္ အိမ္သစ္တက္ပြဲ၊ မဂၤလာေဆာင္ပြဲ၊ အသုဘပြဲ၊ နတ္ပူေဇာ္ပြဲ ႏွင့္ ေကာက္သစ္စားပြဲ စေသာ အျခားပြဲလမ္းမ်ားလည္း ရွိေသးသည္။
တြင္းထြက္မ်ား
ဖါးကန္႔၊ လံုးခင္း၊ ေတာေမွာ္ႏွင့္ ေဟာင္ပါးေဒသတို႔မွ အဖိုးတန္ ေက်ာက္စိမ္းမ်ား ထြက္ရွိသည္။
ေရအစုန္ေလအဆန္
ေရအစုန္ ေလအဆန္
___________________
“မဂၤလာပါ” “ေက်းဇူးတင္ပါတယ္”….
ပဋိသ႗ာရ စကားလုံးလွလွေတြနဲ႔
ျမႇပ္ခ်ည္ေပၚခ်ည္ ေရစီးေၾကာင္းမွာ
လူက အမွားေတြကို ျပန္လိုက္ဖ်က္ရင္း
ညေနေစာင္းမွန္း မသိလိုက္ဘူး…။
မုသားကိုေရေမႊးဆြတ္လိုက္ ေကာ္ပတ္စားလိုက္
တခါတေလ ဘဝကိုလက္ထိုးအန္ရင္း
ေႁမြမွန္ေပမယ့္ တြင္းဝင္မေျဖာင့္တဲ့အျဖစ္…
ေအာက္ပိုင္းပ်က္လုံးေတြေခတ္စားမွေတာ့
ေဇယ်တုသဗၺမဂၤလံ.ကိုဘိသိက္ျပန္သြန္းရမလို
အမွားက အေမွာင္ကိုေစာင္လိုျခံဳလို႔
မသမာမႈက သူ႔လိပ္ျပာသူလန္႔ေနရင္း
အမွန္တရားကို မ်က္စိက်ိန္းေနရွာတယ္…။
မည္ကာမတၱဆႏၵေတြ ရြက္တိုက္ရင္း…
ေပၚမလာမယ့္ မဏိေမခလာကိုေမၽွာ္ရင္း…
ဖုတ္သြင္းရထားကို ေစာင့္ေနမိတဲ့ဘဝေတြ..
အေပၚတက္ရင္း ေအာက္ေရာက္တဲ့ဘဝေတြ..
သစၥာတရားကို ျပန္ျပန္ၿမိဳခ်ရင္း
အစာအိမ္က က်ဥ္းက်ဥ္းလာတဲ့ဘဝေတြ..။
ဒါ…မွတ္တမ္းမတင္ထိုက္တဲ့သမိုင္းဆိုရင္..
ဟစ္တလာေတာင္ သမိုင္းမဝင္ခဲ့ဘူး
ပစၥည္းမဲ့လူတန္းစားအဖို႔ အခ်မ္းသာဆံုးက
လတ္လတ္ဆတ္ဆတ္ စကားလုံးေတြေပါ့..
ကဲ…ေနမဝင္ခင္ မွားလိုက္ၾကရေအာင္
မနက္ေရာက္မွ အာပတ္ေျဖၾကတာေပါ့….။
မင္းေန
၆.၁၀.၂၀၁၅
Mind in Peace.Peace in Mind.
Thanks for joining me!
Good company in a journey makes the way seem shorter. — Izaak Walton
Min Nay 